سخنى درباره رساله «محض الإسلام» منسوب به امام رضا(ع)

سخنى درباره رساله «محض الإسلام» منسوب به امام رضا(ع)

رساله «محض الاسلام» رساله اى كوتاه و منسوب به امام رضاعليه السلام است

رساله «محض الاسلام» رساله اى كوتاه و منسوب به امام رضاعليه السلام است كه برپايه گزارش شيخ صدوق قدس سره به درخواست مأمون نگاشته شده است .

شيخ صدوق قدس سره در كتاب عيون اخبار الرضاعليه السلام و ابن شعبه حرانى در كتاب تحف العقول اين رساله را گزارش كرده اند .

شيخ صدوق قدس سره از چند طريق و با دو واسطه اين رساله را از فضل بن شاذان نقل كرده است كه تنها در يك گزارش به درخواست مأمون اشاره كرده است .[۱]شيخ صدوق پس از ذكر طريق دوم خويش ، طريق اول خويش را اصح شمرده و نوشته است : «و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضى اللّه عنه عندى اصح» .[۲]

فقيهان به ويژه فقهاى متأخر به اين روايت استناد كرده و ظاهراً آن را پذيرفته و يا جمله اى از آن را به عنوان مؤيد نقل كرده اند .[۳]

برخى از محققان از جمله امام خمينى قدس سره و آيت اللَّه شبيرى زنجانى سخن شيخ صدوق (و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضى الله عنه عندى اصح) را به معناى صحت طريق دوم و اصح بودن طريق اول نزد ايشان دانسته اند .[۴]

گفتنى است كه صحت اين اسناد ، مطابق با اين فرض است كه روايت مستقيم فضل بن شاذان از امام رضاعليه السلام پذيرفته شود . ولى اين موضوع با توجه به طبقه روايى فضل بن شاذان با اشكال روبروست كه در بررسى رساله علل الشرايع فضل بن شاذان در بحار الأنوار : ج ۸۶ ص ۲۰۶ بدان اشاره كرديم .


[۱]ر . ك : عيون اخبار الرضاعليه السلام : ج ۲ ص ۱۲۹ و ۱۳۵ شماره ۱ و ۲ و ۳.

[۲]عيون اخبار الرضاعليه السلام : ج ۲ ص ۱۳۵ .

[۳]ر . ك : الحدائق الناضرة : ج ۲ ص ۳۲۶، مصابيح الظلام : ج ۱ ص ۲۷۱ و ۲۹۷ و موارد فراوان ديگر، رياض المسائل : ج ۱، ص ۴۹۲، غنائم الأيام : ج ۲ ص ۵۴۰ ، جواهر الكلام : ج ۱ ص ۳۹۷، مصباح الفقيه : ج ۲ ص ۱۳، المكاسب المحرمه ، امام خمينى : ج ۱ ص ۳۶۹ و ... .

[۴]ر . ك : المكاسب المحرمة : ج ۱ ص ۳۶۹ ، كتاب النكاح ، آية اللَّه شبيرى زنجانى : ج ۸ ص ۲۵۵۴ .