نكاتى درباره دعاى پيامبر (ص) براى ديگران

پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت بزرگوارش عليهم السلام مَظْهَر صفات و اسماى حسناى الهى (و از جمله ، مظهر رحمت و حكمت خداوند متعال) هستند و از اين رو ، به مقتضاى حكمت ،ديگران را از ادعيه زاكيه و مستجاب خود ، بهره مند مى كردند و مشمول عنايت و رحمت الهى قرار مى دادند .

به منظور آشنايى با سيره عملى پيامبر خدا در دعا كردن براى ديگران ، شمارى ازدعاهاى ايشان درباره اهل بيت خود و ديگران ، ذكر شد . در بررسى اين دعاها چند نكته قابل توجه است :

۱ . دعاهاى پيامبر صلى الله عليه و آله را به چند دسته مى توان تقسيم كرد :

دسته اول : دعاهايى كه حامل پيامى براى جامعه اسلامى است .

دسته دوم : دعاهايى كه براى تأمين نيازهاى كسانى است كه از پيامبر خدا ، تقاضاى دعا كرده اند .

دسته سوم : دعاهاى پيامبر خدا در مورد كسانى است كه به ايشان خدمتى كرده اند .

۲ . دعاهاى پيامبر خدا براى اهل بيت خود ، حامل پيام هاى اعتقادى و سياسى براى امت اسلامى و حاكى از شخصيت والاى آنان و جايگاه بلندشان دراسلام است مانند آنچه از پيامبر صلى الله عليه و آله خطاب به امام على عليه السلام روايت شده است كه مى فرمايد :

ما سَأَلتُ اللّهَ شَيئا إلّا سَأَلتُ لَكَ مِثلَهُ ، ولا سَأَلتُ اللّهَ شَيئا إلّا أعطانيهِ ، غَيرَ أنَّهُ قيلَ لى : إنَّهُ لا نَبِىَّ بَعدَكَ .[۱]چيزى از خدا نخواستم ، مگر آن كه همانند آن را براى تو [نيز] خواستم ، و چيزى از خدا نخواستم ، مگر آن كه آن را به من عطا كرد ، جز آن جا كه به من گفته شد : پس از تو ، پيامبرى نيست .

و در روايتى ديگر در مورد ايشان مى فرمايد :

اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ ، و عادِ مَن عاداهُ ، وَ انصُر مَن نَصَرَهُ .[۲]خدايا! دوستدارش را دوست بدار و دشمنش را دشمن بدار و ياريگرش را يارى كن .

و در روايتى ديگر درباره امام حسن و امام حسين عليهماالسلام مى فرمايد :

اللّهُمَّ والِ مَن والاهُما ، و عادِ مَن عاداهُما .[۳]خدايا! دوستدار آن دو را دوست بدار و دشمن آن دو را دشمن بدار .

و در حديث كساء درباره اهل بيت عليهم السلام آمده كه مى فرمايد :

اللّهُمَّ هؤُلاءِ أهلُ بَيتي وخاصَّتى ، اللّهمّ أذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ و طَهِّرهُم تَطهيرا .[۴]خدايا! اينان اهل بيت من و مُقرَّبان من اند . خدايا! هر گونه پليدى را از آنان دور بدار و با پاك ساختنى ويژه ، پاكشان گردان .

همچنين دعاهايى كه از پيامبر صلى الله عليه و آله درباره افرادى مانند ابوذر و امثال وى صادر شده ، حكايت از جلالت و عظمت و جايگاه رفيع معنوى آنها دارد . اين گونه دعاها نيز گاه داراى پيام سياسى و اجتماعى هستند .

۳ . دعاهاى پيامبر خدا براى تأمين نيازهاى ديگران يا براى كسانى كه خدمتى به ايشان داشته اند نيز داراى پيام اعتقادى است ؛ زيرا اجابت اين دعاها ، حاكى از جايگاه رفيع پيامبر صلى الله عليه و آله نزد خداوند متعال است ؛ اما بايد توجه داشت كه اين گونه از دعاها بسا كه دلالتى بر جايگاه معنوى اشخاصى كه مورد دعا قرار گرفته اند ، نداشته باشد . از اين رو ، دانشمندان علم رجال ، هر دعايى را از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ، دليل شايستگى و عدالت و مورد وثوق بودن شخصى كه درباره او دعاشده ، نمى دانند ، چنان كه در حديثى ، پيامبر صلى الله عليه و آله براى شخص يهودى كه خدمتى به آن حضرت كرده بود ، فرمود :

اللّهُمَّ جَمِّلهُ ...  خدايا! او را زيبا گردان ...

و در اثر اين دعا ، موى سپيد او سياه شد .

و يا در حقّ يهودى ديگرى فرمود :

أدامَ اللّهُ جَمالَكَ!  خداوند ، زيبايى ات را پايدار بدارد!

و در نتيجه اجابت اين دعا ، آن مرد ، هشتاد سال زندگى كرد و يك موى سپيد در سر او ديده نشد .