معنای «علی» در «انا مدینه العلم و علی بابها»

پرسش :

بعضی اهل سنت کلمه ی «علی» در «انا مدینه العلم وعلی بابها» را در معنای لغوی و صفت مشبهه گرفته اند به این معنا که: «من شهر علمم و دروازه ی آن باعظمت است» چه جوابی می توان داد؟



پاسخ :

اگر عبارت حدیث تنها همان بود که در سؤال آمده، شاید این حدیث ابهام داشت یعنی هردو احتمال در آن ممکن بود اما پیامبر(ص) در زمان های گوناگون این حدیث را به بیان های متفاوت بیان فرموده و گاه از عبارت های قبل و بعد از آن می توان به دست آورد که مراد از «علی» تنها امام علی بن ابی طالب است. با صرف نظر از روایت هایی که در منابع شیعه آمده، به چند عبارت این روایت از کتاب های اهل سنت بسنده می کنیم:

یک)جابر بن عبد الله گوید: سمعت رسول الله(ص) یوم الحدیبیه وهو آخذ بید علی یقول: هذا أمیر البرره، وقاتل الفجره، منصور من نصره، مخذول من خذله ـ یمد بها صوته ـ : أنا مدینه العلم وعلی بابها، فمن أراد البیت فلیأت الباب.[۱] از رسول خدا(ص) در روز صلح حدیبیه ـ در حالی که دست علی(ع) را گرفته بود ـ شنیدم که با صدای بلند فرمود: او امیر نیکوکاران و قاتل بدکاران است. هر که او را یاری دهد، یاری شود و هر که او را وا نهد، وا نهاده شود. من شهر علمم و علی دروازه ی آن است.

دو)أنَا مَدینَهُ العِلمِ وعَلِی بابُها، فَمَن أرادَ البابَ فَلیأتِ عَلِیا. [۲] من شهر دانشم و علی، دروازه آن است. آن که می خواهد از دروازه [ شهر] وارد شود، نزد علی برود.

سه)یا عَلِی، أنَا مَدینَهُ العِلمِ وأنتَ البابُ، کَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ یصِلُ إلَی المَدینَهِ إلّا مِنَ البابِ. [۳] ای علی! من شهر دانشم و تو دروازه آنی. آن که می پندارد از راهی جز این دروازه به شهر دست خواهد یافت، دروغ گفته است.

چهار)عَلِی بابُ عِلمی، ومُبَینٌ لِاُمَّتی ما اُرسِلتُ بِهِ مِن بَعدی. [۴] علی، دروازه دانش من است و پس از من، آنچه را بدان فرستاده شده ام، برای امّت من، تبیین می کند.
ــــــــــــــــــــــ
[۱]. تاریخ بغداد، ج ۳، ص ۱۸۱، ح ۱۲۰۳؛ تاریخ مدینه دمشق، ج ۴۲، ص ۳۸۲.
[۲] تاریخ دمشق: ج ۴۲ ص ۳۸۰ ح ۸۹۷۹، تذکره الحفّاظ: ج ۴ ص ۱۲۳۱ ح ۱۰۴۷، فرائد السمطین: ج ۱ ص ۹۸ ح ۶۷.
[۳] المناقب لابن المغازلی: ص ۸۵ ح ۱۲۶.
[۴] الفردوس: ج ۳ ص ۶۵ ح ۴۱۸۱، ینابیع المودّه: ج ۲ ص ۲۴۰ ح ۶۷۲، کنز العمّال: ج ۱۱ ص ۶۱۴ ح ۳۲۹۸۱.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت