ویژگی های یاران امام حسین(ع)

ویژگی های یاران امام حسین(ع)

اشاره به چند نکته در تبیین شخصیت و ویژگی های یاران امام حسین علیه السلام

اشاره به چند نکته در تبیین شخصیت و ویژگی های یاران امام حسین علیه السلام ، قابل توجّه است :

۱ . بهترین یاران

برپایه گزارش شماری از منابع معتبر تاریخی ، امام حسین علیه السلام هنگام غروب تاسوعا ، ضمن خطابه ای حماسی ، در ستایش از یاران خود فرمود :

من ، یارانی باوفاتر و بهتر از یاران خود ، سراغ ندارم .

و در گزارش دیگری آمده که فرمود :

من ، یارانی برتر و بهتر از یاران خود ، نمی شناسم .

و در گزارش سومی آمده که فرمود :

من ، یارانی بهتر از یاران خود ، سراغ ندارم .[۱]

این سخنان ، حاکی از آن است که یاران امام حسین علیه السلام ، انسان های کاملِ دوران امامتِ آن بزرگوار بوده اند .[۲]لذا در «زیارت رجبیه» ، آمده است :

سلام بر شما ، ای خدایی شدگان ! شما برگزیدگان خدایید که خداوند ، شما را برای ابا عبد اللّه علیه السلام ، انتخاب کرده است .

همچنین در «زیارت ناحیه مقدّسه» ، آمده است :

سلام بر شما ، ای بهترینِ یاران !

۲ . دستیابی به قلّه یقین

سخنانِ شماری از یاران امام علیه السلام در ابراز عشق و وفاداری به ایشان ، حاکی از آن است که آنان ، به قلّه یقین ـ که نقطه اوج کمالات انسانی است ـ ، دست یافته بودند ؛ مانند این سخن سعید بن عبد اللّه حنفی خطاب به امام علیه السلام که :

به خدا سوگند ، اگر بدانم که کشته می شوم و بار دیگر ، زنده می شوم و آن گاه ، زنده زنده ، سوزانده و قطعه قطعه می شوم و هفتاد بار دیگر این کار با من تکرار می شود ، از تو جدا نمی شوم تا در راه تو بمیرم ! چرا چنین نکنم ؟ کشته شدن که تنها یک بار است و پس از آن ، کرامت بی پایانِ همیشگی است .

و نیز سخن زُهَیر بن قَین که می گوید :

به خدا سوگند ، آرزو دارم که کشته شوم و دوباره ، زنده شوم و باز ، کشته شوم و تا هزار بار ، این گونه کشته شوم و خداوند ، با این کارم ، کشته شدن را از تو و از این جوانانِ خاندانت ، دور کند !

این سخنان ، از کسانی که اجباری در انتخاب راه شهادت نداشتند و با کناره گرفتن از امام علیه السلام می توانستند راه عافیت جویی را بپیمایند ، حاکی از استواری ایمان آنان و حرکت در پرتو نورِ یقین است .

۳ . شهود حقایق غیبی

بر پایه شماری از روایات ، یاران امام حسین علیه السلام ، جایگاه خود در بهشت را می دیدند و بدین جهت ، با اشتیاق کامل به استقبال شهادت می رفتند .

محمّد بن عُماره می گوید که از امام صادق علیه السلام پرسیدم : یاران امام حسین علیه السلام ، چگونه از مرگ استقبال می کردند ؟ فرمود :

پرده از برابرِ آنها کنار رفت تا این که جایگاهشان را در بهشت ، دیدند .

در روایت دیگری از امام زین العابدین علیه السلام ، آمده است که شب عاشورا ، پس از آن که امام حسین علیه السلام اجازه داد تا یارانش او را تنها بگذارند و آنها نپذیرفتند ، امام علیه السلام تأکید کرد که :

شما ، فردا چنان کشته می شوید که هیچ کس از شما ، نجات پیدا نمی کند .

آنها گفتند : ستایش ، خدایی را که به ما با کشته شدن با تو ، شرافت بخشید !

سپس امام علیه السلام ، برای آنها دعا کرد و فرمود :

سرتان را بالا بگیرید و نگاه کنید .

آنان به جایگاه و منزلگاه هایشان در بهشت ، نگاه کردند ، در حالی که آن امام علیه السلام به ایشان می فرمود :

فلانی ! این ، جای توست . فلانی ! این ، قصر توست . فلانی ! این درجه توست .

پس هر کدام از آنها ، با سینه و صورت خود ، از تیرها و شمشیرها استقبال می کرد تا در بهشت به جایگاهش برسد .

دستیابی یاران امام علیه السلام به قلّه یقین ، ایجاب می کرد که روز عاشورا ، هر چه اوضاعْ بحرانی تر می شد ، آرامش آنها ، بویژه کسانی که از کمالات بیشتری برخوردار بودند ، افزون تر گردد ، چنان که از امام زین العابدین علیه السلام ، روایت شده که فرمود :

و حسین علیه السلام و کسانی از یاران ویژه او که همراهش بودند ، رنگ [ چهره های ] آنها می درخشید و تن و جانشان ، آرام بود و برخی به برخی دیگر می گفتند : ببینید ! هیچ باکی از مرگ ندارد .

۴ . همانند شهیدانِ همراه پیامبران علیهم السلام

از امام باقر علیه السلام روایت شده که امام حسین علیه السلام هنگامی که یاران شهید خود را کنار هم می نهاد ، می فرمود :

کشتگان ما ، [ مانند ] کشتگان [ همراه ] پیامبران اند .

این سخن ، بدین معناست که شهدای کربلا ، از فضائلی مانند فضیلت های کسانی که در رکاب پیامبران الهی شهید شده اند ، برخوردارند .

۵ . سَروران شهیدان

همان سان که امام حسین علیه السلام ، «سید الشهدا (سَرور شهیدان) » لقب یافته است ، یاران او نیز سَروران شهیدان ، شمرده شده اند ، چنان که در روایتی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، ـ که در آن به آینده امام حسین علیه السلام و ماجرای کربلا اشاره شده ـ آمده است :

گروهی از مسلمانان ، او را یاری می دهند . آنها در روز قیامت ، از بزرگانِ شهیدان امّتم هستند .

همچنین امام زین العابدین علیه السلام می فرماید :

عبّاس علیه السلام در پیشگاه خداوند ـ تباک و تعالی ـ ، جایگاهی دارد که همه شهیدان در روز قیامت ، به آن، حسرت می خورند .

شیخ صدوق رحمه الله نیز از میثم تمّار نقل می کند که در پیشگویی ای ، خطاب به زنی به نام جَبَله ، گفته است :

بدان که حسین بن علی علیه السلام ، سَرور شهیدان در روز قیامت است و یارانش ، درجه ای [ برتر ]از دیگر شهیدان دارند .

۶ . پیش از خشک شدن عَرَق اسب هایشان ، به بهشت می روند

در الأمالی شیخ صدوق ، از کعب الأحبار نقل شده که گفته است : در کتاب ما (یعنی تورات) ، آمده :

مردی از فرزندان محمّد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، کشته می شود که عَرَق مَرکب یارانش خشک نشده ، وارد بهشت می شوند و با حور العین ، هماغوش می گردند .

همچنین در برخی از منابع اهل سنّت ، از عمّار دُهْنی گزارش شده که گفته است :

علی علیه السلام از کنار کعب گذشت . کعب گفت : از فرزندان این مرد ، کسی در میان گروهی (یارانش) کشته می شود که عَرَق اسبانشان خشک نشده ، به خدمت محمّد صلی الله علیه و آله وارد می شوند . پس حسن علیه السلام عبور کرد . گفتند : ای ابو اسحاق ! این است ؟ گفت : نه . پس حسین علیه السلام آمد . گفتند : این است ؟ گفت : آری .[۳]


[۱]گفتنى است كه اين حديث ، با تعابير ديگرى هم آمده است و از جمله آنهاست : «يارانى بهتر از ياران من ، وجود ندارند» و «همانا يارانى بهتر از شما (ياران خودم) نمى شناسم» و «همانا يارانى كه از شما (ياران خودم) درست تر [و تمام تر در دوستى ]باشند ، نمى شناسم» .

[۲]استاد شهيد مطهّرى رحمه الله ، جملات ياد شده را حاكى از آن مى دانند كه ياران امام حسين عليه السلام بهتر از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله در جنگ بدر و ياران امام على عليه السلام و نيز ياران همه پيامبران بوده اند ؛ ولى با توجّه به جملات ذيل آن ، اين نظر ، محلّ تأمّل است .

[۳]گفتنى است در كتاب الدمعة الساكبة، ضمن نقل داستانى آمده كه زينب عليهاالسلام در شب عاشورا، خطاب به امام حسين عليه السلام گفت: «برادر! آيا يارانت را آزموده اى؟ من نگرانم كه تو را هنگام حمله دشمن و كشاكش شمشيرها تسليم دشمن كنند.

امام عليه السلام گريست و در پاسخ فرمود: به خدا سوگند، آنها را آزموده ام. در ميان آنها، جز جنگاور دلاور و استوار نيست. به مرگ، همان اندازه علاقه دارند كه نوزاد به شير مادرش دارد».

ليكن همان طور كه نويسنده اين كتاب، اعتراف كرده است، اين مطلب، در منابع معتبر، وجود ندارد.