(۱)
ماهیت عقل از دیدگاه ملّاصدرا و علّامه مجلسى (با تأكید بر شروح آنها بر اصول كافى)
كافى، عبدالحسین
كارشناسى ارشد الهیات و معارف اسلامى
دانشگاه قم
استاد راهنما: دكتر ذبیحى، محمّد
استاد مشاور: دكتر برنجكار، رضا
۱۳۸۰
۱۳۱ص
مطالب این پایاننامه در یك مقدّمه و در دو فصل، تنظیم شده است. نگارنده، سعى نموده در نوشتار خود، برداشتهاى ملّاصدرا و علّامه مجلسى درباره مفهوم عقل در روایات «كتاب العقل و الجهل» اصول الكافى را مورد تحقیق و كاوش قرار دهد و ضمن مقایسه و داورى بین این دو دیدگاه، تأمّلى تازه در متون مربوط به عقل داشته باشد. هرچند بزرگان و فرزانگانى نظیر ملّاصدرا و مجلسى، هریك با نوع نگرشى كه به مسئله داشتهاند، توانستهاند راههاى ناهموار و گرههاى ناگشوده را باز و هموار نمایند؛ امّا به حكم عقل، دایره تحقیق و بررسى در باب مسائل مختلف، هیچگاه نقطه پایانى ندارد، و خود عقل و ماهیت آن نیز از این قاعده كلّى مستثنا نیستند. از اینرو، نگارنده تلاش نموده در پرتو سخنان معصومانعلیهم السلام و آراى حكیم متألّه ملّاصدراى شیرازى و علّامه مجلسى، تبیینى گویا و رسا درباره ماهیت عقل ارائه نماید. مقدّمه پایاننامه، شامل بحثهاى مقدّماتى نظیر: تبیین موضوع و اهمّیت آن، پیشینه تحقیق، اهداف و چشماندازهاى تحقیق، پرسشهاى اصلى و فرعى، روش تحقیق، محدودیتهاى تحقیق، جایگاه عقل و كاستىهاى آن، و زندگى نامههاى ملّاصدرا و علّامه مجلسى است. فصل اوّل، درباره تبیین و توضیح معناى عقل از نظر لغت و اصطلاح، و همچنین، معناى عقل از دیدگاه فلاسفه و حكما و اندیشمندان (مانند ملّاصدرا و علّامه مجلسى) و مقایسه برداشتى نگارنده بین نظرهاى ملّاصدرا و علّامه مجلسى است. نگارنده در این قسمت، پس از نقل دیدگاه ملّاصدرا و علّامه مجلسى درباره معناى عقل، نقاط اشتراك و افتراق نظر این دو اندیشمند را ذكر كرده و سپس به نقد و بررسى هر یك پرداخته است. فصل دوم، درباره تطبیق دیدگاه ملّاصدرا و علّامه مجلسى بر روایات است. در این بخش، نظر آنها درباره مقصود از عقل در تك تكِ روایات اصول الكافى همراه با نقد آنها آورده شده است. نگارنده، در پایان، هدف از این تحقیق را كمك به رسیدن به برداشتى صحیحتر از مفهوم عقل در روایات معصومانعلیهم السلام عنوان كرده است.