تاریخ وقوع جنگ نهروان

نزديك به يك سال از ماجراى صِفّين مى گذشت و هنوز شعله هاى آن جنگ خونين ، يكسره خاموش نشده بود كه آتش جنگ خانگى ، و اين بار از درون سپاه امام عليه السلام و به سردستگى مسلمانان افراطى ، شعله ور گشت و بدين سان ، امام عليه السلام از آغازِ به دست گيرى زمام قدرت سياسى ، هر سال با يك جنگ داخلى رويارو شد .

زمان وقوع جنگ نَهرَوان به طور دقيق معلوم نيست . برخى از تاريخنگاران ، زمان وقوع آن را سال ۳۸ هجرى و بعضى سال ۳۷ هجرى و دسته اى هم سال ۳۹ هجرى دانسته اند .

به نظر مى رسد كه رأى نخست به صحّت نزديك تر باشد . بسيارى از سيره نگاران ، يا چنان كه طبرى گفته : بيشينه ايشان ، بر همين قول اند . از اين گذشته ، جُستار دقيق در سير وقايع دوران حكومت امام على عليه السلام نيز اين رأى را تأييد مى كند .

و امّا ماهِ وقوع نبرد نهروان ؛ بيشينه تاريخنگاران از آن ياد ننموده اند ؛ ليكن برخى از ايشان اشاره كرده اند كه اين نبرد در ماه صفر سال ۳۸ هجرى رخ داد و بعضى تاريخ وقوع آن را ماه شعبان همان سال دانسته اند . به نظر مى رسد قول نخستْ درست است ، يعنى ماه صفر سال ۳۸ هجرى ؛ زيرا زمان داورى به ماه رمضان نهاده شده بود و از آن پس ، امام عليه السلام سپاهى را تجهيز كرده ، به جانب شام روانه ساخته بود كه در اين ميان ، با سركشى خوارج رويارو گشت . اين نبرد ، بسيار كم پاييد و چيزى نگذشت كه آتشِ آن خاموش شد .