362 - عبادت أحرار و کِرام

وَ انْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ النِّيَّاتِ.[۱]

گفتیم رهنمود این جمله نورانی که سومین فراز از دعای شریف مکارم الاخلاق است، این است که انسان کارهای نیک را با بهترین نیت­ها انجام دهد. خوب­ترین نیت­ها هم خالص‌ترین آنهاست، همان نیت و انگیزه­ای که اهل بیت علیهم السلام در عبادات داشتند.
در این رابطه دو روایت بیان شد. یکی از امیر مؤمنان علیه السلام که در آن انگیزه عبادت، اهلیت داشتن خداوند برای عبادت دانسته شد و روایت دیگر از امام زین العابدین علیه السلام بود که در آن اهلیت خداوند برای عبادت اینگونه تبیین شده بود که خداوند منعم ماست.
در این باره روایت دیگری از امام صادق علیه السلام نقل شده است که می‌فرماید:
إنَّ العُبّادَ ثَلاثَةٌ: قَومٌ عَبَدُوا اللّهَ عَزَّوجَلَّ خَوفًا فَتِلكَ عِبادَةُ العَبيدِ، وقَومٌ عَبَدُوا اللّهَ تَبارَكَ وتَعالى طَلَبَ الثَّوابِ فَتِلكَ عِبادَةُ الاجَراءِ، وقَومٌ عَبَدُوا اللّهَ عَزَّوجَلَّ حُبًّا لَهُ فَتِلكَ عِبادَةُ الأَحرارِ، وهِيَ أفضَلُ العِبادَةِ.[۲]
بندگان، سه گروهند: گروهى خدا را از ترس مى‏پرستند كه اين پرستش بردگان است و گروهى، در جستجوى پاداش كه اين پرستش مزدوران است [که اگر به او مزد ندهند، عبادت نمی­کند] و گروهى، خداوند را به سبب عشق و محبّت مى‏پرستند كه اين پرستش آزادگان و برترين پرستش است.
کسانی که از بند ترس و طمع آزاد هستند، خدا را با انگیزه محبت او عبادت می‌کنند، حافظ هم می‌گوید:
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود ز بند هر چه رنگ تعلق بگیرد، آزاد است
شبیه همین مضمون در روایت دیگری از آن حضرت نیز بیان شده است که در آن عبادت نوع سوم را عبادت انسان­های با کرامت می­داند: «تِلكَ عِبادَةُ الكِرام‏» و در ادامه آن می­فرماید:
و هُو الأَمنُ؛ لِقَولِهِ عز و جل: ﴿وَ هُم مّن فَزَعٍ يَوْمَئذٍ ءَامِنُونَ﴾، ولِقَولِهِ عز و جل: ﴿قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ﴾، فَمَن أحَبَّ اللّهَ أحَبَّهُ اللّهُ عز و جل، و مَن أحَبَّهُ اللّهُ عز و جل كانَ مِنَ الآمِنينَ.[۳]
و آن مايه امن و امان باشد؛ به دليل اين سخن خداوند عزّ و جلّ كه: «و آنان از ترس و هراس آن روز در امانند» و نيز به دليل اين سخن‏ خداوند عزّ و جلّ كه: «بگو اگر خدا را دوست داريد، از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشايد» بنا بر اين، هركه خدا را دوست بدارد خداوند عزّ و جلّ نيز او را دوست دارد و هر كه خداوند عزّ و جلّ دوستش بدارد از وحشت روز قيامت در امان است.