(۳)
منهج تفسیرى اهل بیت علیهم السلام
شریفانى، محمّد
كارشناسى ارشد الهیات و معارف اسلامى
مركز تربیت مدرّس حوزه علمیه قم
استاد راهنما: حجّتى، سید محمّدباقر
۱۳۷۳
۲۶۸ص
آنچه در این نوشتار آمده، مرورى است بر روایات مأثور از اهل بیت علیهم السلام در مقام تفسیر قرآن كریم، و روشن شدن این امر كه معصومان علیهم السلام ، كه خود در خانه وحى بودند، با چه راه و روشى، و با چه زبانى و بیانى به تفسیر قرآن پرداخته اند. آیا در مقام تفسیر قرآن، از روشى خاص استفاده مىكردند یا نه؟ و به فرض آنكه روش خاصّى داشتهاند، دربرخورد با همه آیات، از یك راه و روش استفاده شده است یا روشهاى گوناگونى را در پیش مىگرفتهاند؟ آیا در مقام به كارگیرى روشها خطّ بطلانى هم بر بعضى روشها داشتهاند یا نه؟ این پایاننامه، در دو بخش كلّى فراهم آمده است. بخش نخست به كلّیات و مباحث مقدّماتى اختصاص یافته است. در این بخش، ارتباط اهل بیت با قرآن و قرآن از دیدگاه اهل بیتعلیهم السلام و رابطه انسانهاى كامل با قرآن و همسنگ بودنشان با قرآن و اهمّیت قرآن در سخن این بزرگواران، و همچنین وجود این اهمّیت در عملكرد آنان، رویكرد ایشان به تفسیر و حفظ قرآن ، اهل بیت و پاسدارى از قرآن در مقابل معاندان و كجاندیشان، دیدگاه اخباریان و ادلّه آنان در عدم حجّیت ظواهر قرآن، نیاز قرآن به تفسیر، اصطلاحات رایج تفسیر، و امتیازات منهج تفسیرى اهل بیتعلیهم السلام آمده است. در بخش دوم، روش تفسیرى اهل بیتعلیهم السلام، به تفصیلْمورد بحث و بررسى قرارگرفته و ده روش به شرح ذیل براى ایشان ذكر شده و مورد بررسى قرار گرفته است: ۱ . تفسیر قرآن با قرآن، ۲ . تفسیر قرآن با سنّت، ۳ . تفسیر قرآن با لغت و ادب، ۴ . تفسیر قرآن با روش تمثیل، ۵ . تفسیر عقلى، ۶ . تفسیر قرآن با قصص و تواریخ، ۷ . تفسیر قرآن با باطن، ۸ . بیان مصادیق در تفسیر، ۹ . تفسیر قرآن با غیب، ۱۰ . تفسیر موضوعى. نویسنده ، در تبیین هر یك از روشهاى یاد شده، پس از توضیح اهمّیت، جایگاه و دلیل اعتبار شیوه، نمونههایى متناسب با آن شیوه را از روایات اهل بیتعلیهم السلام ذكر كرده است. وى با این روش به دنبال اثبات این مدّعاست كه اهل بیتعلیهم السلام در منهج تفسیرى خود، تمام این شیوههاى دهگانه را بهكار بستهاند و تنها بر یك یا چند شیوه خاص، بسنده ننمودهاند.