هزار حدیث در یکصد موضوع 03 - صفحه 32

32 ـ بلاغت

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ مِن البيانِ سِحْرا، و مِن العلمِ جَهلاً، و مِن القَولِ عِيّا.۱

۰.همانا برخى از بيان‌ها سحر است، و برخى دانش‌ها نادانى است و برخى سخن‌ها گنگى و بى زبانى.

۰.امام علی علیه السلام:
البَلاغةُ أنْ تُجِيبَ فلا تُبْطئَ، و تُصِيبَ فلا تُخْطئَ.۲

۰.بلاغت آن است كه پاسخ دهى بى كندى و درست بگويى بى‌خطا.

۰.امام صادق علیه السلام:
لَيسَتِ البَلاغَةُ بحِدَّةِ اللِّسانِ و لا بِكَثْرةِ الهَذَيانِ، و لكنَّها إصابةُ المَعنى و قَصْدُ الحُجّةِ.۳

۰.بلاغت به [معناى] تندى زبان و پَرت و پلا گويى بسيار نيست بلكه بلاغت، رساندن معنا و آوردن دليل و برهانِ درست است.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ و قد سُئِلَ عنِ البَلاغةِ ـ: مَن عَرَفَ شَيئا قَلَّ كلامُهُ فيهِ، وإنّما سُمِّيَ البَليغ لأنَّهُ يَبْلُغُ حاجَتَهُ بأهْوَنِ سَعْيِهِ.۴

۰.ـ در پاسخ به اين پرسش كه بلاغت چيست؟ ـ فرمود: كسى كه مطلبى را بداند گفتارش درباره آن كوتاه می‏شود. بليغ [را بليغ] گفته‌اند؛ چون با كمترين زحمت، مقصود خود را می‏رساند.

۰.امام علی علیه السلام:
أحسَنُ الكلامِ ما زانَهُ حُسْنُ النِّظامِ، و فَهِمَهُ الخاصُّ و العامُّ.۵

۰.بهترين گفتار آن است كه به حسن ترتيب و نظم آراسته باشد و عالم و عامى آن را بفهمند.

۰.امام علی علیه السلام:
أحسَنُ الكلامِ ما لا تَمُجُّهُ الآذانُ، و لا يُتْعِبُ فَهمُهُ الأفْهامَ.۶

۰.نيكوترين گفتار آن است كه شنيدنش به گوش‌ها ناخوش نيايد و ذهن‌ها براى فهميدن آن به رنج نيفتند.

۰.امام علی علیه السلام:
أحْمَدُ مِن البَلاغةِ الصَّمتُ حينَ لا يَنبَغي الكلامُ.۷

۰.پسنديده‌تر از بلاغت، خاموش ماندن در جايى است كه سخن گفتن نشايد.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
شِرارُ اُمَّتي: الثَّرْثارُونَ و المُتَشَدِّقونَ المُتَفَيْهِقونَ، و خِيارُ اُمّتي أحاسِنُهُم أخْلاقا.۸

۰.بدترين افراد امّت من پُر گويان و كسانى هستند كه بى پروا زبان می‏گشايند و زياده‌گويى مى‌كنند، و بهترين افراد امّتم نيك خوترين آنهايند.

۰.امام علی علیه السلام:
علاَمةُ العِيّ: تَكْرارُ الكلامِ عند المُناظَرةِ، و كَثْرةُ التَّبَجُّحِ (التَّنَحنُحِ) عند المُحاوَرةِ.۹

۰.تكرار كردن كلام به هنگام مناظره و كثرت خود ستايى (صاف كردن راه گلو و سينه) هنگام گفتگو، نشانه درماندگى در سخن است.

۰.امام علی علیه السلام:
لا تَجعَلْ ذَرَبَ لِسانِكَ على مَن أنطَقَكَ، و لا بَلاغةَ قولِكَ على مَن سَدَّدَكَ.۱۰

۰.تيزى زبانت را سوى كسى كه به تو سخن گفتن آموخته است نشانه مرو و نه شيوايى سخنت را سوى كسى كه تو را استوارى بخشيده است.

1.۱‌. تحف العقول: ۵۷

2.۲‌. غرر الحكم: ۲۱۵۰

3.۳‌. تحف العقول: ۳۱۲

4.۴‌. تحف العقول: ۳۵۹

5.۵‌. غرر الحكم: ۳۳۰۴

6.۶‌. غرر الحكم: ۳۳۷۱

7.۷‌. غرر الحكم: ۳۲۴۵

8.۸‌. كنز العمّال: ۷۹۱۰

9.۹‌. غرر الحكم: ۶۳۳۶

10.۱۰‌. غرر الحكم: ۱۰۳۸۵

صفحه از 100