68 ـ قضا و قدر

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
وكُلُّ شيءٍ بِقَدَرٍ حتَّى العَجزُ والكَيسُ.^۱

۰.همه چيز مقدّر است، حتّى ناتوانى و زيركى.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
لو دَعا لك إسرافيلُ وجِبريلُ وميكائيلُ وحَمَلةُ العَرشِ وأنا فيهِم ما تَزَوَّجتَ إلّا المرأةَ التي كُتِبَت لكَ.^۲

۰.اگر اسرافيل و جبرئيل و ميكائيل و فرشتگان حامل عرش و من، همگى با هم براى تو دعا كنيم، جز با زنى كه برايت نوشته و مقدّر شده است ازدواج نخواهى كرد.

۰.امام علی علیه السلام:
ـ في تَحميدِ اللهِ سبحانَهُ ـ: أحمَدُهُ إلى نفسِهِ كما استَحمَدَ إلى خَلقِهِ، وجَعَلَ لكُلِّ شيءٍ قَدرا، ولِكُلِّ قَدرٍ أجَلاً، ولكُلِّ أجَلٍ كتابا.^۳

۰.در ستايش خداى سبحان، مى‌فرمايد: خدا را آن گونه سپاس می‏گزارم كه از آفريدگان خويش خواسته است و براى هر چيزى مقدار و اندازه‌اى معيّن فرموده و براى هراندازه‌اى، اجلى و براى هر اجلى، نوشته‌اى (كه در آن ثبت و ضبط است).

۰.امام علی علیه السلام:
القَدَرُ سِرٌّ مِن سِرِّ اللهِ، وسِترٌ مِن سِترِاللهِ وحِرزٌ مِن حِرزِ اللهِ مَرفوعٌ في حِجابِ اللهِ، مَطوِيٌّ عَن خَلقِ اللهِ.^۴

۰.قَدَر (و سرنوشت) رازى از رازهاى خدا و نهانى از نهانى‌هاى خدا و دژى از دژهاى دست نيافتنى خداست، كه در پس حجاب خداست و از خلق خدا پنهان است.

۰.امام علی علیه السلام:
ـ وقد سَألَهُ رجُلٌ عنِ القَدَرِ ـ: بَحرٌعَميقٌ فلا تَلِجْهُ. قالَ: يا أميرَ المؤمنينَ، أخبِرنا عنِ القَدَرِ. قالَ: سِرُّ اللهِ فلا تَتَكَلَّفْهُ. قالَ: يا أميرَ المؤمنينَ، أخبِرْنا عنِ القَدَرِ. قالَ: أما إذ أبَيتَ فإنّهُ أمرٌ بَينَ أمرَينِ لا جَبرَ ولا تَفويضَ.^۵

۰.ـ در پاسخ مردى كه از تقدير پرسيد ـ: دريايى ژرف است، در آن فرو مرو. عرض كرد: اى امير مؤمنان! مرا از تقدير، آگاه كن. فرمود: راز خداست، خود را (براى دانستن آن) به زحمت مينداز. (سه باره) پرسيد: اى امير مؤمنان! مرا از تقدير آگاه فرما. فرمود: حال كه اصرار دارى، بدان كه تقدير، امرى است ميان دو امر؛ نه جبر است و نه تفويض (واگذارى امور).

۰.امام صادق علیه السلام:
إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ وجَمَعَ اللهُ الخَلائقَ سَألَهُم عمّا عَهِدَ إلَيهِم ولم يَسألْهُم عَمّا قَضى علَيهِم.^۶

۰.چون روز قيامت شود و خداوند خلايق را گرد آورد، از آنچه به آنها سفارش كرده و فرمان داده است بازخواستشان كند و از آنچه برايشان مقدّر و حكم فرموده است، نپرسدشان.

۰.امام هادی علیه السلام:
المَقاديرُ تُريكَ ما لَم يَخطُرْبِبالِكَ.^۷

۰.مقدّرات چيزهايى را كه به ذهنت خطور نمی‏كند، نشانت می‏دهد.

۰.امام صادق علیه السلام:
عَجِبتُ للمَرءِ المُسلمِ لا يَقضي اللهُ عز و جل لَهُ قَضاءً إلّا كانَ خَيرا لَهُ، وإن قُرِضَ بالمَقاريضِ كانَ خَيرا لَهُ، وإن مَلَكَ مَشارِقَ الأرضِ ومَغارِبَها كانَ خَيرا لَهُ.^۸

۰.در شگفتم از مرد مسلمان كه خداوند عز و جل هيچ قضايى براى او نراند جز اين كه خير او در آن باشد. اگر با قيچى تكه تكه شود برايش خير است و اگر از شرق تا غرب عالم را دراختيار گيرد باز برايش خير است.

۰.امام صادق علیه السلام:
ما قَضَى اللهُ لمؤمنٍ قَضاءً فَرَضِيَ بهِ إلّا جَعَلَ اللهُ لَهُ الخِيَرَةَ فيما يَقضي.^۹

۰.خداوند براى مؤمن هيچ قضايى نراند كه از آن خشنود باشد، مگر اين كه خدا در آنچه حكم و مقدّر فرموده خير او را قرار دهد.

۰.ابن نباته:
إنّ أميرَ المؤمنينَ علیه السلام عَدَلَ مِن عِندِ حائطٍ مائلٍ إلى حائطٍ آخَرَ، فقيلَ لَهُ: يا أميرَ المؤمنينَ، تَفِرُّ مِن قَضاءِ اللهِ؟! قالَ: أفِرُّ مِن قَضاءِ اللهِ إلى قَدَرِ اللهِ عز و جل.^۱۰

۰.امير المؤمنين علیه السلام از كنار ديوار خميده‌اى، به طرف ديوار ديگرى رفت. به آن حضرت عرض شد: يا امير المؤمنين! از قضاى خدا می‏گريزى؟ فرمود: از قضاى خدا به سوى قدر خداوند عز و جل می‏گريزم.