(۱۱)
تصحیح و نقد و بررسى كتاب نفائس الفنون فی عرائس العیون
مستعلى، غلامرضا
دكترى ادبیات فارسى
دانشكده علوم انسانى دانشگاه تربیت مدرّس
استاد راهنما: احمدى، احمد
۱۳۷۴
كتاب نفایس الفنون فى عرائس العیون، تألیف شمس الدین محمّد بن محمود آملى از علماى قرن هشتم هجرى، كتابى است در موضوعات مختلف كه مىتوان آن را «كشكول» نیز خواند. محقّق، قسمت حدیثى این كتاب را برگزیده و ضمن تصحیح و نقد و بررسى آن، قسمتى از این كتاب را احیا نیز نموده است. آنچه بیشتر مورد نظر و بحث محقّق بوده، فن سوم از قِسم اوّل این كتاب است كه درباره علم حدیث بحث مىكند. او قبل از ورود به بحث، چند فایده را متذكّر مىشود: فایده اوّل، در بیان اصطلاحات وارد درباره حدیث و معناى لغوى و استعمالى لفظ «حدیث» است. نویسنده به مناسبت، به معرّفى «صحاح ستّه» پرداخته و اوّلین كتاب حدیثى را الموطأ مالك دانسته و اشاره كرده است كه نزد خود اهل سنّت هم الموطأ، صحیحترین كتاب حدیثى آنان است. فایده دوم، درباره تقسیمات حدیث به صحیح و حَسَن و ضعیف و شرح هر یك است. فایده سوم، به احوال ناقلان حدیث به اعتبار سابقه در اسلام و مهاجرت و وفور علم و فضیلت و كثرت ملازمت، مربوط مىشود. در این تقسیمبندى، ناقلان حدیث به دوازده طبقه تقسیم شدهاند كه مشهور، تعداد آنان را سى هزار نفر دانستهاند. فایده چهارم، درباره كیفیت علم به حدیث است. نویسنده، این بحث را با بیان و شرح سه حدیث به پایان برده است. قسمت دوم این تحقیق، ذكر چهل حدیث به شیوه اربعیننویسى در باب ایمان و اسلام و ادب و اخلاق و مواعظ و حِكَم است.
