روزه در تمام ماه شعبان

با مفروض گرفتن اعتبار هر دو سوی تعارض می توان گفت : احاديث دلالت كننده بر وصل كردن روزه ماه شعبان به رمضان، ناظر به يك دوره از عمر پيامبر(ص) و احاديث ديگر ، ناظر به دوره ديگری از عمر شريف ايشان اند . اين سخن بر اين پايه استوار است كه به استناد چند حديث، شيوه روزه داری پيامبر خدا(ص) در طول زندگی ايشان ، متفاوت بوده، هر چند در سال های پايانی، بر يك شيوه باقی مانده است .[۱]در حديثی صحيح السند آمده است : پيامبر خدا(ص) در آغاز، چندان پی در پی روزه می گرفت كه گفته می شد ديگر افطار نمی كند و هميشه روزه دار خواهد بود و گاه عكس آن ، رفتار می نمود. پس از مدّتی، به شيوه حضرت داوود عليه السلام ، يك روز در ميان ، روزه می گرفت. پس از آن، سه روز ميانی ماه را روزه می داشت و در پايان، يك روز از هر ده روز را يعنی دو پنجشنبه ابتدا و انتهای ماه و نيز چهارشنبه ميانی را روزه می گرفت و بر همين سيره تا هنگام وفات باقی ماند .[۲]گزارش زير كه شيخ كلينی آن را از عَنبَسه عابد نقل می كند، می تواند مؤيّد و مكمّل اين سخن باشد :

قُبِضَ النَّبِی(ص) عَلی صَومِ شَعبانَ وَ رَمضانَ وَ ثَلاثَةِ أيّامٍ فی كُلِّ شَهرٍ ؛ أوَّلِ خَميسٍ وَ أَوسَطِ أربِعاءَ وَ آخِرِ خَميسٍ .[۳]پيامبر(ص) از دنيا رفت در حاليكه ماه شعبان و ماه رمضان و سه روز هر ماه يعنی : پنجشنبه اوّل ، چهارشنبه وسط و پنجشنبه آخر ماه را روزه می گرفت .

اين گزارش تأييد می كند كه پيامبر اكرم(ص) در پايان عمر شريف خود ، سه روز از هر ماه را روزه می گرفت و برای ماه شعبان ، منزلتی ويژه قائل بود و آن را ماه خود خواند[۴]و روزه آن را سنّت نهاد .[۵]می توان تصوّر كرد كه حديث امام علی[۶]و ديگر احاديثی كه بر روزه داری پيامبر(ص) در برخی از روزهای شعبان دلالت می كنند ،[۷]ناظر به دوره ابتدايی يا ميانی روزه داری پيامبر(ص) اند كه ايشان تنها برخی از روزهای ماه شعبان را روزه می داشته و همه آن را روزه نمی گرفته است .[۸]برخی احاديث ديگر[۹]نيز ناظر به دوره پايانی اند كه پيامبر اكرم(ص) با تغيير شيوه روزه داری، از روزه ماه های ديگر ، كاسته و بر روزه داری شعبان افزوده است. همين توجيه را می توان برای ذيل حديث[۱۰]نيز ارائه داد و چنين گفت كه پيامبر(ص) در اواخر عمر، چندان بر روزه ماه شعبان افزوده كه گويی آن را به ماه رمضان متّصل كرده است. احاديث فراوانی، وصل كردن روزه اين دو ماه را از سوی پيامبر(ص) تأييد می كنند .[۱۱]روايت دعائم الإسلام ،[۱۲]مؤيّد ديگری برای پذيرش وصل كردن روزه دو ماه شعبان و رمضان است. اين روايت می گويد : گاه پيامبر اكرم(ص) به روزه شعبان و رمضان بسنده نمی كرد و رجب را نيز می افزود و سه ماه پياپی را روزه می گرفت.