رمضان، آغاز سال

پرسش :

چرا برخی معتقدند که رمضان، آغاز سال است؟



پاسخ :

از ويژگى هاى مهمّ ماه رمضان، اين است كه اين ماه را آغاز سال دانسته اند. اکنون، دو سؤال به ذهن می آيد:

یک. معناى «آغاز» سال و مقصود از آن چيست؟ دو. با این که عرب ها، «محرّم» را آغاز سال قرار داده اند و سنّت آنان تا كنون نيز این گونه است، پس چرا در روايات، ماه رمضان به عنوان آغاز سال بیان شده است؟

در پاسخ باید گفت: مشهور این است که آغاز سال عرب ها، ماه «محرّم» است؛[۱]امّا اين كه چرا روايات، با اين سنّت جارىِ عرب ها مخالفت كرده اند و «ماه رمضان» را آغاز سال دانسته اند، باید در ابتدا معناى «آغاز سال»، روشن شود.

ظاهراً «آغاز سال» معناى حقيقى ای ندارد، بدين معنا كه شروع زمان، لحظۀ خاصّى ندارد تا تنها همان لحظه، آغاز سال به شمار آيد و نه لحظات ديگر. برای نمونه، ايرانيان باستان، نخستين روز از ماه فروردين (برابر با ۲۱ مارس ميلادى) را آغاز سال برگزيده اند و آن را عيد شمرده اند؛ در حالى كه عرب ها، روز اوّل محرّم را آغاز سال خود دانسته اند و مسيحيان نيز روز ميلاد مسيح† را آغاز سالشان قرار داده اند.

همچنان كه آغاز فروردين، شروع سال طبيعى است (چون در اين هنگام، زمين، لباس نو بر تن می کند و درختان، سبز مى شوند)، ماه رمضان هم آغاز سال انسانيّت از نگاه اسلام است؛ چرا كه در اين ماه عزيز، حيات معنوىِ مؤمنان و اهل سير و سلوك، تجديد مى شود و آنان كه در مسير حركت به سوى كمال مطلق اند، آمادۀ ديدار با خداوندند. از اين رو، مى توان گفت «ماه رمضان»، آغاز تجديد حيات معنوىِ انسان در عالم انسانيّت است.[۲]


[۱]. ر.ک: بحار الأنوار، ج ۵۸، ص ۳۷۶.

[۲]. ر.ک: ماه خدا، ص ۱۷ – ۲۰.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت