اهل ذکر و علمای یهود و نصارا

پرسش :

امام رضا(ع) بر کسانی که مصداق آیه 43 سوره نحل را علمای یهود و نصارا می دانند. آیا این روایت با تفسیر مشهور منافات ندارد؟



پاسخ :

نحل، آیه ۴۳:

وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِی إِلَیهِمْ فَسْٔلُواْ أَهْلَ الذِّکرِ إِن کنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ.[۱]

و ما پیش از تو، جز مردانی که به آنان وحی می کردیم، نفرستادیم. پس اگر نمی دانید، از اهل ذکر بپرسید.

سؤال

در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که آن امام بزرگوار بر کسانی که مصداق آیه را علمای یهود و نصارا می دانند، خُرده می گیرد. ایشان می فرماید:

سُبحانَ اللّهِ! وَ هَلْ یَجُوزُ ذٰلِکَ؟ إذَنْ یَدْعُونا إلیٰ دِینِهم وَ یقولونَ: هُوَ أفضَلُ مِن دینِ الإسلامِ.

سبحان اللّه ! مگر چنین چیزی ممکن است!؟ اگر ما به علمای یهود و نصارا مراجعه کنیم، به یقین، ما را به دین خود، دعوت می کنند و می گویند: دین ما از اسلام برتر است.

آن گاه فرمود: «اهل ذکر، ما هستیم».[۲]

سؤال این است که این روایت، به حسب ظاهر، رجوع به اهل کتاب را به طور مطلق، نفی کرده است. بنا بر این با سیاق آیه و تفسیری که از آن ارائه شد، منافات دارد.

جواب

این روایت، در مقابل نظریه کسانی است که جمله «اهل ذکر» را از مفهوم واقعی آن، جدا کرده و به علمای یهود و نصارا اختصاص داده اند و شمول آن را نسبت به اهل بیت(ع) انکار می نمایند.

با عنایت به آنچه در تفسیر آیه بیان شد، این نظریه قابل قبول نیست؛ بلکه در واقع، تحریف معنوی آیه یاد شده است؛ زیرا در این صورت ـ همان طور که در روایت یاد شده آمده ـ اگر مسلمانان موظّف باشند در همه مسائل از یهود و نصارا تبعیت کنند، پیروی از اسلام، بی معنا می شود.

بنا بر این، روایت یاد شده نمی خواهد مورد آیه، یعنی رجوع مشرکان به اهل کتاب را در مورد جنس پیامبران، نفی کند؛ بلکه در مقام ردّ نظریه رجوع مسلمانان به اهل کتاب و انکار رجوع به اهل بیت(ع) است.


[۱]. نحل: آیه ۴۳.

[۲]. عیون أخبار الرضا(ع): ج۲ ص۲۱۶. نیز، ر .ک: الکافی: ج۱ ص۲۱۱ ح ۷.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت