ارتباط آیه صلوات با اهل بیت(ع)

پرسش :

آیه صلوات چه ارتباطی با اهل بیت(ع) دارد؟



پاسخ :

آیه صلوات:

إِنَّ ٱلله وَ مَلَائِكَتَهُ یصَلُّونَ عَلَی ٱلنَّبِی یا أَیهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیمًا.[۱]

همانا خداوند و فرشتگانش به پیامبر، درود می فرستند. ای مؤمنان! شما نیز بر او درود بفرستید و کاملاً تسلیم فرمان او باشید.

روایات مستفیض، بلکه متواتر، دلالت می کنند اهل بیت پیامبر(ع)، از او جدا نیستند. اهل بیت پیامبر، عبارت اند از: علی، فاطمه، حسن و حسین و نُه فرزند حسین(ع)، که امروز از اینان، تنها ولی عصر، مهدی ـ عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ، زنده است.

از نظر روایات اسلامی، چه از طریق شیعه و چه اهل سنّت، اهل بیت از پیامبر خدا(ص) جدا نیستند و علی(ع)، نفسِ پیامبر(ص) است.[۲]بنا بر این، اهل بیت(ع) نیز با پیامبر(ص)، در حقوقی که اسلام برای او قائل شده، شریک اند.

علاوه بر این روایات، روایات خاصّی داریم که در آنها آمده است صلوات فرستادن بر پیامبر(ص) باید همراه صلوات فرستادن بر آل او باشد. اکنون به بعضی از آن احادیث، اشاره می کنیم:

۱. مردی خدمت پیامبر(ص) رسید و گفت: سلام بر تو را دانسته ایم که چگونه است؛ امّا صلوات بر تو چگونه است؟

پیامبر(ص) فرمود: بگو:

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ عَلیٰ آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ عَلیٰ إبراهیمَ [و آلِ إبراهیمَ] إنّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ. اللّٰهُمَّ بارِک عَلیٰ مُحَمَّدٍ و عَلیٰ آلِ مُحَمَّدٍ کَما بارَکتَ عَلیٰ إبراهیمَ وَ آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ.[۳]

خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد، درود بفرست، چنان که بر ابراهیم درود فرستادی که تو، ستوده و بزرگواری. خدایا! به محمد و خاندان او برکت ده، همچنان که به ابراهیم و خاندان او برکت دادی که تو ستوده و بزرگواری.

سیوطی، علاوه بر این حدیث، هجده حدیث دیگر نقل کرده که در همگی تصریح شده آل محمّد را باید به هنگام صلوات، ذکر کرد.[۴]

۲. عبد الرحمان بن ابی لیلی نقل می کند: کعب بن عجره، مرا دید و گفت: نمی خواهی به تو هدیه ای بدهم که آن را از پیامبر(ص) شنیدم؟ گفتم: چرا. آن را به من بده. گفت: از پیامبر خدا(ص) پرسیدم: ای پیامبر خدا! بر شما اهل بیت، چگونه صلوات بفرستیم؟ چون نحوه سلام گفتن بر شما را خداوند به ما تعلیم داده است. فرمود:

بگویید: اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ عَلیٰ آلِ مُحَمَّدٍ، کَما صَلَّیْتَ عَلیٰ إبراهیمَ وَ عَلیٰ آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ. اللّٰهُمَّ بارِک عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ عَلیٰ آلِ مُحَمَّدٍ کَما بارَکْتَ عَلیٰ إبراهیمَ وَ آلِ إبراهیمَ، إنّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ.[۵]

۳. پیامبر خدا(ص) فرمود:

مَن صَلّیٰ صَلاةً لٰم یُصَلِّ فیها عَلَیَّ وَ لا عَلیٰ أهلِ بَیتی لَم تُقبَلْ مِنْهُ.[۶]

هر که نمازی بخواند و در آن، بر من و اهل بیتم صلوات نفرستد، نمازش پذیرفته نمی شود.

۴. در روایتی دیگر، آمده است که پیامبر خدا(ص) فرمود:

مَن صَلّیٰ عَلَیَّ وَ لَم یُصَلِّ عَلیٰ آلی لَم یَجِدْ رِیحَ الجَنَّةِ، وَ إنَّ ریحَها لَتُوجَدُ مِن مَسیرةِ خمْسِمِئَةِ عامٍ.[۷]

هر که بر من دورد فرستد، ولی بر آل من درود نفرستد، بوی بهشت را نمی یابد، در حالی که بوی آن از فاصله پانصد سال راه، فهمیده می شود.

۵. شافعی، یکی از امامان چهارگانه اهل سنّت، این معنا را به شعر درآورده است:

ای اهل بیت پیامبر خدا! دوستی شما

از سوی خداوند در قرآنی که فرو فرستاده، واجب است.

در عظمت مقام شما، همین بس که

هر کس بر شما صلوات نفرستد، نمازش درست نیست.

۶. امام رضا(ع) در مجلسی که مأمون با حضور دانشمندانی از سراسر جهان اسلام ترتیب داده بود، شرکت کرد. امام(ع) در ضمن بحث فرمود:

لَمّا نَزَلَت هٰذِهِ الآیَةُ قیلَ: یا رسولَ اللّهِ! قَد عَرَفْنَا التَّسلیمَ عَلَیکَ، فَکَیفَ الصَّلاةُ عَلَیکَ؟ فَقالَ: تَقولونَ: اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّد کَما صَلَّیتَ وَ بارَکْتَ عَلیٰ إبراهیمَ وَ آلِ إبراهیم إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ.[۸]

چون این آیه نازل شد، گفته شد، ای پیامبر خدا! سلام گفتن بر شما را فهمیدیم؛ امّا چگونه بر تو درود بفرستیم؟ پیامبر(ص) فرمود: «بگویید: ”اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ وَ بارَکْتَ عَلیٰ إبراهیمَ و آلِ إبراهیمَ إنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ"».


[۱]. احزاب: آیه ۵۶.

[۲]. ر.ک: آل عمران: آیه ۶۱ (آیه مباهله).

[۳]. صحیح البخاری: ج۶ ص۲۷، مسند ابن حنبل: ج۴ ص۲۴۱، سنن ابن ماجة: ج۱ ص۲۹۳، سنن أبی داوود: ج۱ ص۲۲۱، سنن الترمذی: ج۱ ص۳۰۱، سنن النسائی: ج۳ ص۴۷، المصنّف، عبد الرزّاق: ج۲ ص۲۱۲، تفسیر الثعلبی: ج۸ ص۶۱، عیون أخبار الرضا(ع): ج۲ ص۲۱۳.

[۴]. الدرّ المنثور: ج۵ ص۲۱۵ـ ۲۱۶. نیز، ر.ک: المیزان فی تفسیر القرآن: ج۱۶ ص۳۴۴.

[۵]. صحیح البخاری: ج۴ ص۱۱۸، صحیح مسلم: ج۲ ص۱۶، الأمالی، طوسی: ص۴۲۹.

[۶]. سنن الدار قطنی: ج۱ ص۳۴۸.

[۷]. الأمالی، صدوق: ص۲۶۷، روضة الواعظین: ص۳۲۳.

[۸]. عیون أخبار الرضا(ع): ج۲ ص۲۱۳.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت