جایگاه نماز جمعه و ارتباط دو سویۀ آن با مردم و نظام اسلامی

در آموزه هاى دينى ما، ره نمودهاى گوناگونی در بارۀ اهمیت گردهمايى عبادى ـ سياسى نماز جمعه به چشم مى خورد که ضمن برشمردن شمارى از آنها، به ضرورت بالندگی آن از طریق حضور گستردۀ مردم و بویژه نیروهای با نشاط در این نماز، و در ادامه به نقش شکوهمندی نماز جمعه در تحکیم و تقویت نظام اسلامی اشاره مى کنيم:

الف. نشانه های اهمیت ویژۀ نماز جمعه

۱. برپایی نماز جمعه، در رديف دفاع از حقوق مظلومان و دفاع از مرزها و تماميت ارضى و... از وظايف مهم و اصلى نظام اسلامى است.[۱]

۲. امام جمعه، در آغاز دو بار براى مردم سخنرانى می کند. شایسته است در سخنان خود به بيان مصالح دين و دنياى جامعۀ اسلامى توجه ویژه نماید.[۲]

۳. نماز جمعه، تنها نمازى است که واجب است به جماعت خوانده شود و همۀ مردم حاضر در فاصلۀ کمتر از دو فرسخى محل برگزارى اين نماز، جز افراد خاص و معذورین در آن شرکت کنند.[۳]

۴. به منظور با شکوه تر برگزار شدن این فریضۀ الهی، تا يک فرسخى محل برگزارى نماز جمعه، بر پا کردن نماز جمعۀ ديگرى، جايز نيست.[۴]

۵. جا دارد ترتیبی داده شود تا برخی زندانیان نیز در نماز جمعه شرکت داده شوند.[۵]

۶. سزاوار نيست که موجر، مانع شرکتِ اجير خود در نماز جمعه شود.[۶]

۷. شايسته است که نمازگزار براى شرکت در اين نماز بهترين لباس خود را بر تن کند و به گونه اى که حاکى از اشتياق او به حضور در نماز جمعه است، حضور يابد.[۷]

۸.تأکید بر آن است که خطبه هاى نماز جمعه، مورد توجّه و استماع قرار گيرد.

۱۰. رها کردن هر کارى که مانع حضور در نماز جمعه شود، مورد تأکید است.

۱۱. شرکت نکردن سه هفتۀ پى در پى بدون عذر و از روى بى اعتنايى، نشانۀ نفاق شمرده  شده و موجب خشم الهى و نابينا شدن ديدۀ بصيرت است.[۸]

ب. حضور انبوه مردم و خصوصا جوانان در نماز جمعه

دقت در آن چه به عنوان نشانه های اهمیت نماز جمعه گذشت حاکی از آن است که این نماز، جایگاه پرظرفیتی است که همسو کردن انرژی اقشار مختلف جامعه مسلمان در مسیر پویایی و سازندگی، از مهم ترین رسالت های آن است.

طبعاً دستیابی به این مهم در گروی حضور آحاد مردم مسلمان و خصوصا نيروهاى بانشاط، تأثير گذار و نسل جوان در آن است. حضوری گسترده که نيازمند مشارکت فراگیر همۀ نهادهاى فرهنگی در برنامه ريزى مناسب و پوشش رسانه ای آن است، وگرنه، اين همايشِ سرنوشت ساز، به تدريج، از رونق  افتاده و به سال خوردگان و از کار افتادگان اختصاص می یابد.

جا دارد دبيرخانۀ ائمّۀ جمعه و نیز ستادهاى نماز جمعه پیش از و بیش از دیگر نهادها، در عمومی تر کردن فرهنگ شرکت در نماز جمعه و نیز آسيب شناسى آن خود را مسئول بدانند.

ج. نماز جمعه مایۀ پایداری و بالندگی نظام اسلامى

نماز جمعه که بنيانگذار جمهورى اسلامى ایران، امام خمينى; با جملاتی چون "نماز جمعه، در رأس همۀ امور است”،[۹]"نماز جمعه، از بزرگ ترين عنايات حق تعالى به جمهورى اسلامى ايران است”[۱۰]از آن یاد کرده عبادتی در هم تنيده با سیاست است که می تواند به مدد حضور گستردۀ مردم، پشتوانه ای استوار برای نظام برگرفته از آموزه های دینی به شمار آید. امام راحل در سخنی دیگر این مهم را نیز چنین یادآور شده است:

"نماز جمعه ـ که نمايشى از قدرت سياسى و اجتماعى اسلام است ـ بايد هر چه شکوهمندتر و پُر محتواتر اقامه شود. ملّت ما گمان نکنند که نماز جمعه، يک نماز عادى است. امروز نماز جمعه با شکوهمندى ای که دارد، براى نهضت کوتاه عمر ما پشتوانه ای محکم و در پيشبرد انقلاب اسلامى ما عاملی مؤثّر و بزرگ است. ملّت عظيم و عزيز، با شرکت خود بايد اين سنگر اسلامى را هر چه عظيم تر و بلند پايه تر، نگاه دارند تا به برکت آن، توطئه هاى خائنان و دسيسه هاى مفسدان، خنثا شود.”[۱۱]