بهره گيرى از قرآن در گفتمان

پرسش :

چگونه از قرآن در گفتمان بهره گیری کنیم؟



پاسخ :

يكى از روش هاى گفتمان با قرآن ، بهره گيرى از آيات قرآنى در هنگام استدلال است؛ ولى گفتمان با قرآن ، در اين روشْ منحصر نيست . نوع ديگرى از گفتمان با قرآن وجود دارد و آن ، بهره گيرى شيوه هايى است كه قرآن در مجادله هايش با مشركان و اهل كتاب به كار گرفته است .

شكل ديگر گفتمان با قرآن ، بهره گيرى از آموزه هاى قرآنى به طور غير مستقيم و روند استدلال به معارف قرآنى ، بدون يادكرد از آيه اى معيّن در ضمن استدلال است .

در آغاز ممكن است شخص ، مطلب مشخّصى را از قرآن كريم بيرون بكشد و آن گاه ، انديشه خويش را براى بيان برهان عقلى بر پايه همان مطلب ، به كار اندازد.

عنوان «رهنمود جويى از قرآن» ، هر سه اين شيوه ها را در بر مى گيرد و لازم نيست كه به همان روش اوّل ، يعنى بهره گيرى از آيه اى خاص در ضمن استدلال ، بسنده شود . حتّى در پاره اى از فضاهاى ويژه ، بهره گيرى از آيات قرآنى و بويژه آيه هاى متشابه و يا قابل تأويل ، به صلاح نيست ، چنان كه على عليه السلام در هنگام اعزام ابن عباس براى گفتمان با خوارج ، دستور داد با آنان به قرآن گفتگو نكند ، چون خوارج ، اصحاب تأويل و افراد لجوجى بودند و از اين رو ، قرآن را به رويكردهاى گوناگون حمل مى كردند تا به گونه اى آن را موافق منافع خود سازند؛ در حالى كه اگر به سيره رسول خدا استدلال مى كرد ، آنان نمى توانستند انكار كنند .

اگر به گفتمان امام على عليه السلام قبل از جنگ نهروان با خوارج دقّت كنيم ، خواهيم ديد كه وى ، همين شيوه را برگزيده و حجّت را بر آنان تمام كرده است و بيشترشان توبه كردند .

قرآن نيز همين روش را برگزيده است و براى ابطال آراى مخالفان ، از مصاديق عينى كه قابل انكار نيستند بهره گرفته است . به عنوان نمونه ، در احتجاج بر آنانى كه حضرت مسيح را به علّت نداشتن پدر ، پسر خدا مى پنداشتند ، مى گويد : بنابراين ، آدم هم بايد پسر خدا باشد ، چون وى نيز پدر نداشت ، در حالى كه آنان خود ، بر اين مطلب اقرار ندارند .[۱]


[۱]آل عمران ، آيه ۵۹ : در واقع، مَثَل عيسى نزد خدا همچون مَثَل [خلقت] آدم است [كه] او را از خاك آفريد؛ سپس بدو گفت : «باش !» ، پس وجود يافت .



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت