خالد بن غُفران

اطّلاعات چندانى از خالد بن غُفران، در دست نيست و ظاهرا همان ابو عبد اللّه خالد بن معدان بن ابى كربِ كلاعى حِمْصى است كه به سال ۱۰۴ ق، در گذشت. اصلش از يمن بوده و در حِمْص شام، زندگى مى كرده و فرمانده شهربانى (پليس) يزيد بن معاويه بوده است.

شعر او در رثای اباعبدالله الحسین(ع) در این خبر آمده است:

تاريخ دمشق عن أبي عبد اللّه الحافظ[۱]:سَمِعتُ أبَا الحُسَينِ عَلِيَّ بنَ مُحَمَدٍ الأَديبَ يَذكُرُ بِإِسنادٍ لَهُ أنَّ رَأسَ الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ(ع) لَمّا صُلِبَ بِالشّامِ ، أخفى خالِدُ بنُ غُفرانَ ـ وهُوَ مِن أفاضِلِ التّابِعينَ ـ شَخصَهُ عَن أصحابِهِ ، فَطَلَبوهُ شَهرا حَتّى وَجَدوهُ ، فَسَأَلوهُ عَن عُزلَتِهِ ، فَقالَ : أما تَرونَ ما نَزَلَ بِنا! ثُمَّ أنشَأَ يَقولُ .

وأَخبَرَنا أبو عَبدِ اللّهِ الفَراوِيُّ ، أخبَرَنا أبو عُثمانَ الصابونِيُّ ، قالَ : أنشَدَنِي الحاكِمُ أبو عَبدِ اللّهِ الحافِظُ في مَجلِسِ الاُستاذِ أبي مَنصورٍ الحَشاذِيِّ عَلى حُجزَتِهِ في قَتلِ الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ(ع) :

جاؤوا بِرَأسِكَ يَابنَ بِنتِ مُحَمَّدٍ                      مُتَزَمِّلاً بِدِمائِهِ تَزميلا

وكَأَنَّما بِكَ يَابنَ بِنتِ مُحَمَّدٍ              قَتَلوا جِهارا عامِدينَ رَسولا

قَتَلوكَ عَطشانا ولَم يَتَرَقَّبوا                في قَتلِكَ التَّنزيلَ وَالتَّأويلا

وَيُكَبِّرونَ بِأَن قُتِلتَ وَإِنَّما                  قَتَلوا بِكَ التَّكبيرَ وَالتَّهليلا[۲]

تاريخ دمشق:از ابو عبد اللّه حافظ، نقل شده است كه: شنيدم ابو الحسين على بن محمّد اديب ، با اسنادِ روايىِ خود، نقل مى كند كه : وقتى سرِ حسين بن على(ع) ، در شام بر فراز نيزه قرار گرفت، خالد بن غُفران ـ كه از تابعيان نامدار است ـ ، خود را از چشم دوستانش ، پنهان ساخت. از اين رو، يك ماه در پىِ او گشتند تا آن كه سرانجام ، او را يافتند. از دليل عُزلتش پرسيدند . گفت: مگر نمى بينيد كه چه بلايى بر سرمان آمده است؟! آن گاه ، شعر خود را خواند.

نيز ابو عبد اللّه فَراوى ، به نقل از ابو عثمانِ صابونى ، گزارش كرده كه : روزى حاكم ابو عبد اللّه حافظ در مجلسِ استاد ابو منصور حَشاذى، در باره خوددارى اش (خودداری خالد بن غفران) از همكارى در كشتن حسين بن على(ع) [و هشدار دادن هايش از حضور در اين جنايت] ، چنين سرود:

اى پسر دختر محمّد! سرت را آوردند             در حالى كه سخت در خون خود، تپيده بود

و [كشتن تو] ـ اى پسر دختر محمّد ـ چنان بود كه گويى              آشكارا و از سرِ عمد ، پيامبرى را كشته اند.

تو را تشنه لب ، كشتند و در كشتن تو              هرگز از قرآن [و خداوند] ، باكى نداشتند.

و بر اين كه تو كشته شده اى، تكبير سر مى دهند                       حال آن كه با كشتن تو ، تكبير (اللّه أكبر) و تهليل (لا إله إلّا اللّه ) را كشته اند.