پيشينه عرض دين و حديث - صفحه 239

بن جهم مى گويد: پرسيدم: معناى اين (كرامت) چيست؟ فرمود: جاى باز كردن براى شخص در مجلس و تعارف كردن عطر به او (كرامت است). ۱
در احاديث به موارد ديگر هم اشاره شده است: مثل «عورة المؤمن على المؤمن حرام» (معانى الاخبار، ص 255)، معناى الواصله و المستوصله (معانى الاخبار، ص 25)، انتم المستضعفون بعدى (معانى الاخبار، ص 79)، كنيه ابوتراب براى امام على عليه السلام (معانى الاخبار، ص 120)، اعوذ بك من شر السامة و الهامة (معانى الاخبار، ص 173)، كتاب اللّه و عترتى (معانى الاخبار، ص 90).

5. تقيه

براى محافظت از تشكل و نظام اجتماعى شيعيان، در برخى موارد ائمه آنان را به متابعت از احكام سنيان فرا مى خواندند. برطرف شدن مشكل نيز موجب رجوع حكم به حالت واقعى خود بود. از اين رو، شناخت روايات تقيه اى و عرضه آنها بر امام از ويژگيهاى راويان فقيه بود. موارد ذيل هم در اين شمار است:
ـ تقسيم إرث: مى دانيم كه مطابق فقه شيعه در ارث، تازمانى كه فردى ازدسته اول بستگان ميت باقى باشد، هيچ سهمى به دسته دوم، كه از جهت قرابت دورتر هستند؛ نمى رسد؛ ولى سنيان برخلاف اين مى گويند و براى بستگان دورتر نيز سهمى در نظر مى گيرند.
مالى از شخصى در دست سلمة بن محرز بود. آن شخص فوت مى كند و از او يك دختر و چند وابسته دور ديگر باقى مى ماند. سلمه از امام عليه السلام درباره رد كردن پول پرسش مى كند و امام فرمان مى دهد كه نيمى از پول را به دختر بدهد و بقيه را نگاهدارد (و در واقع به ظاهر مطابق با فتواى سنيان عمل كند). آن گاه كه او اين فتوا را با شيعيان مطرح مى كند، به او مى گويند: اين فتوا تقيه اى است و حكم واقعى نيست.

1.معانى الاخبار، ص ۲۶۸، ح ۱.

صفحه از 244