آداب زیارت

پرسش :

به طور کلی آداب زیارت چیست؟



پاسخ :

اوّل . غسل کردن و طهارت داشتن پیش از ورود به حرم .

 شیخ مفید ، گفته است که اگر غسل زیارت کننده ، باطل شد ، دوباره غسل کند . [۱]

 دوم . ایستادن بر آستانه حرم و دعا کردن و اجازه ورود خواستن با استفاده از عباراتی که در احادیث ، آمده است . اگر احساس خشوع و رقّت در دل زائر پیدا شد ، وارد شود ، و گر نه ، بهتر است که درنگ کند و هر گاه چنین حالتی پیدا کرد ، وارد شود ؛ زیرا مهم ترین هدف ، حضور قلب است تا بتواند از رحمت نازل شده از سوی پروردگار ، برخوردار گردد .

 دیگر این که هنگام وارد شدن ، پای راستش را پیش بگذارد و هر گاه خواست خارج شود ، با پای چپ بیرون بیاید.

 سوم . ایستادن در کنار ضریح ، چه صورتش به ضریح چسبیده باشد [۲] و چه از آن جدا باشد . این نظر که فاصله داشتن از ضریح، ادب است، توهّمی بیش نیست .

 چهارم . این که در حال زیارت ، رو به زیارت شونده و پشت به قبله بِایستد . سپس هنگام بازگشت از زیارت ، گونه راست خود را بر قبر بگذارد و با حالت تضرّع ، دعا کند و آن گاه ، گونه چپ خود را بر قبر بگذارد و از خداوند متعال ، به حقّ خودش و به حقّ صاحب آن قبر ، بخواهد که او را شایسته بهره مندی از شفاعت ، قرار دهد ، و در دعا پافشاری و اصرار نماید . سپس به طرف بالای سر قبر بیاید و رو به قبله کند و دعا نماید .

 پنجم . زیارت کردن به روشی که سفارش شده است (رعایت اَعمالِ وارد شده در احادیث و پرهیز از اِعمال سلیقه) . سلام دادن و حضور پیدا کردن در حرم ، برای زیارت ، کافی است .

 ششم . خواندن دو رکعت نماز ، پس از زیارت . اگر زائر قبر پیامبر صلی الله علیه و آله است ، در روضه نبوی نماز بخواند و اگر زائر یکی از امامان علیهم السلام است ، در بالای سر بخواند . اگر دو رکعت نماز را در مسجد زیارتگاه هم بخواند، جایز است . [۳]

 روایت شده که زائر ، می تواند هنگام نماز ، قبر را در برابرش رو به قبله قرار دهد . نیز می تواند پشت به قبر هم بخواند ، هر چند این کار ، شایسته نیست ، مگر این که از قبر ، فاصله داشته باشد . [۴]

 هفتم . دعا کردن پس از نماز زیارت ، با دعاهای سفارش شده ، و در غیر این صورت ، به هر یک از کارهای دینی و دنیایی که به ذهنش خطور می کند ، دعا کند و بهتر است دعایش عمومی باشد ، که به اجابت ، نزدیک تر است .

 هشتم . تلاوت آیاتی از قرآن در کنار ضریح و اهدای آن به زیارت شونده . نفع این کار ، برای زائر است و باعث تعظیم صاحب قبر می شود .

 نهم . حضور قلب در حدّ توان ، در تمام مراحل زیارت ، و نیز توبه از گناه و درخواست آمرزش و دور ماندن از گناه .

 دهم . احسان به خادمان و محافظان حرم و تکریم و تعظیم آنان ؛ چرا که چنین کاری ، در واقع ، بزرگداشت صاحب قبر ـ که سلام و درود بر او باد ـ است .

 البته شایسته است که خادمان و دربانان حرم ، اهل خیر و شایستگی و دین و جوان مردی و مدارا و شکیبایی و مهار کننده خشم خود باشند ، بر زائران ، سخت نگیرند ، نیازِ نیازمندان را بر آورند ، گم شده ها را ، چه غریبه باشند و چه از مجاوران ، راه نمایی نمایند و به حالشان رسیدگی کنند .

 باید مسئول خادمان ، به حال دربانان ، رسیدگی کند تا اگر آنان در انجام دادن مسئولیتشان کوتاهی کردند ، به آنان تذکر دهد و اگر تکرار کردند ، از آن، بازشان دارد . حتّی اگر در کوتاهی کردنشان حرامی باشد و راه دیگری برای جلوگیری نیابد ، رواست که از باب امر به معروف و نهی از منکر ، آنان را تنبیه نماید .

 یازدهم . هر گاه زائر، پس از زیارت ، به اقامتگاهش باز گشت ، مستحب است تا هنگامی که در آن شهر است ، به زیارت برود [و به همان یک زیارت ، بسنده نکند] و وقتی که زمان بازگشت به وطنش فرا رسید ، با دعاهای سفارش شده توسّط اهل بیت علیهم السلام ، دعا کند و وداع گوید . نیز از خدا بخواهد که بار دیگر [برای زیارت] ، باز گردد .

 دوازدهم . بایسته است که حال زائر پس از زیارت ، بهتر از قبل آن باشد ؛ چرا که اگر زیارت ، قبول شده باشد ، گناهان را می ریزد .

 سیزدهم . وقتی زیارت انجام شد ، برای بزرگداشت حرمت حرم و حفظ شدّت اشتیاق ، با شتاب، از محل ، خارج شود .

 روایت شده که زائر ، به پشت ، حرکت کند تا دور شود و از دیده ها پنهان گردد . [۵]

 چهاردهم . به نیازمندان حاضر در بُقعه ، صدقه بدهد که صدقه در چنین جایی ، چند برابر شمرده می شود ؛ بخصوص به ذُرّیه پاک پیامبر خدا صلی الله علیه و آله . [۶]

 

[۱] المقنعة: ص ۴۹۴ .

[۲] وسائل الشيعة : ج ۱۰ ص ۲۶۷ ش ۲ . نيز ، ر . ك : همين دانش نامه : ص ۲۶۵(فصل نهم / زيارت هاى ويژه ف سيد الشهدا عليه السلام / زيارت هشتم) و ص ۲۷۱ (زيارت دهم) .

[۳] ازديرباز ، چنين بوده كه بخشى از فضاى پيرامون مرقد مطهّر را به عنوان مسجد مى ساخته اند . منظور از مسجد زيارتگاه ، همين بخش از حرم است كه همه احكام و ويژگى هاى مسجد را دارد .

[۴] وسائل الشيعة : ج ۳ ص ۴۵۵ ش ۴ .

[۵] كامل الزيارات : ص ۴۴۰ ش ۶۷۰ . نيز ، ر .ك : همين دانش نامه : ص ۲۹۱ (فصل نهم / زيارت هاى امام عليه السلام و يارانش / زيارت دوم) و ج۱۲ ص ۱۹۳ (فصل دوازدهم / زيارت امام در عيد فطر و قربان) .

[۶] الدروس: ج ۲ ص ۲۲، بحار الأنوار: ج ۱۰۰ ص ۱۳۴.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت