الیتمة و الدرة الثمینة

مجموعه ای از احادیث در فضایل اهل بیت(ع)

حدود شصت اثر از علامه سید هاشم فرزند سید سلیمان حسینی بحرانی (م ۱۱۰۷ یا ۱۱۰۹ق) به جای مانده است که بیش از سه چهارم آنها درباره فضائل و سیره معصومین، اثبات ولایت امیرالمؤمنین، و معرفی حضرت امام مهدی(ع) است؛ کتاب الیتمة و الدرة الثمینة از این جمله است.

این کتاب که درباره فضایل و اختصاصات اهل بیت(ع) است، دارای ساختاری خاص می باشد. کتاب الیتیمه شامل دوازده باب (ظاهراً به تعداد اوصیا(ع))، و هر باب شامل دوازده حدیث است؛ هر باب به بیان فضیلت خاصی از اهل بیت(ع) اختصاص دارد، و دوازده حدیث درباره آن فضیلت نقل شده است. مؤلف در مقدمه گفته است که به نقل روایاتی دست یازیده که از اهل بیت(ع) نقل شده است.

فهرست کتاب بنابر مقدمه مؤلف چنین است:

باب نخست: ائمه بعد از رسول خدا(ص) دوازده تن هستند؛

باب دوم: ائمه(ع) نورند؛

باب سوم: ائمه(ع) صراط مستقیم اند؛

باب چهارم: ائمه(ع) هدات اند یکی بعد از دیگری؛

باب پنجم: ائمه(ع) صاحبان دانش اند؛

باب ششم: ائمه(ع) أهل الذکر اند؛

باب هفتم: ائمه(ع) کسانی اند که به خاطر دریافت فضل خدا، مورد حسد واقع شده اند؛

باب هشتم: ائمه(ع) أولو الأمر اند که خداوند به اطاعتشان فرمان داده است؛

باب نهم: ائمه(ع) نزدشان امانت هایی است که امر شده اند به ادای آن؛

باب دهم: ائمه(ع) کسانی اند که بعد از رسول خدا اعمال بندگان بدیشان عرضه می شود؛

باب یازدهم: ائمه(ع) کسانی اند که خداوند تبعیت کنندگان و دوستانشان را برتری داده است؛

باب دوازدهم: ائمه(ع) کسانی اند که دشمنانشان به تحقیق زیانکارند.

مؤلف در تمام احادیث منقول سلسه اسناد حدیث را نقل می کند. به ندرت می توان توضیح یا تفسیری از خود مؤلف در کتاب یافت؛ در یک مورد مطلبی با عنوان تنبیه، حدیثی در تکمیل مطلب مورد نظر خود نقل کرده و در یک مورد با عنوان نکته حدیثی بر کتاب افزوده است. در مجموع می توان حدود ۱۵۰ حدیث را درباره فضائل اختصاصی اهل بیت(ع) از این کتاب نقل کرد.

چاپ کتاب الیتیمه

تنها چاپ این کتاب به تحقیق فارس حسون کریم به همت انتشارات اعلمی بیروت در سال ۱۴۱۵ق / ۱۹۹۵م / ۱۳۷۴ش منتشر شده است.

اساس تحقیق کتاب، نسخه خطی مدرسه آخوند همدان بوده است؛ محقق کوشیده است جای احادیث را در مصادر پیشین نشان دهد. پاورقی های مفید از مزایای این چاپ به شمار می رود.