مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : بناء المقالة الفاطمية فى نقض الرسالة العثمانية
محل نشر : قم
ناشر : آل البیت
تاریخ انتشار : 1411ق
زبان : عربی
منبع: افق حوزه
جستجو در Lib.ir

بناء المقالة الفاطمية فى نقض الرسالة العثمانية

کتابی در دفاع از امیرالمؤمنین(ع)

رساله عثمانیه جاحظ

مبارزه فکری پیرامون خلافت امیرمؤمنان علیه السلام و شایستگی وی برای این منصب از زمان صحابه آغاز شد. آنگاه این مبارزه شکل سیاسی به خود گرفت و به سرعت به سمت خونریزی، قتال، تعقیب و طرد شیعه علی علیه السلام و یاران او تبدیل شد. در کنار فعالیت های سیاسی، برخی از علمای مزدور نیز دست به قلم بردند و با تحریف واقعیات تاریخی و جعل روایات به یاری سیاسیون متقلب در آمدند. یکی از این موارد که در نیمه نخست قرن سوم رخ داد، پدید آمدن کتاب «عثمانیه» جاحظ بود که بر شیعه حمله کرده؛ ضروریّات و بدیهیّات را انکار کرده است.

اما اثر وی نه تنها پسندیده نگشت بلکه بی درنگ ردّیه هایی بسیار و پی درپی بر عثمانیه نوشته شد و حتی گروهی از غیر شیعیان و هم کیشان جاحظ نیز بر او ردّیه نوشتند. بلکه جاحظ نیز خود آراء خویشتن را نقض نمود؛ چرا که او روزنامه نگار مزدوری بود که برای اغراض تبلیغاتی به استخدام درمی آمد و روزی چیزی می نگاشت و فردایش، خلاف آن را می نگاشت و چه بسا خود، نخستین کسی باشد که بر عثمانیه ردّیه نوشته است؛ چه این که ابن ندیم در الفهرست خویش کتاب «الردّ علی العثمانیة» را در شمار آثار وی یاد کرده است.

بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية

سید احمد بن طاووس (م ۶۷۳ق) کتاب بناء المقالة الفاطمیه را در رد رساله عثمانیه از آن جهت نوشته است که جاحظ در این رساله بسیاری از موضوعات مسلم تاریخی و اسلامی را رد کرده و یا از نظر دور داشته است. ابن طاووس در آغاز کتاب از آشنایی خود با رساله عثمانیه می گوید و اینکه نسخه ای از آن را فرزندش سید عبدالکریم برای وی آورده است؛ سپس با ذکر فضائل امیر المؤمنین علیه السلام، ادعاهای جاحظ را یک به یک نقل کرده، سپس آنها را با استناد به آیات قرآن، احادیث نبوی، کتب معتبر و قابل اعتماد به ویژه سخنان بزرگان اهل سنت رد می کند.

نویسنده روایات مختلفی از رسول خدا صلی الله علیه وآله را که در فضیلت امیر مؤمنان علیه السلام در کتب اهل سنت آمده است، نقل می کند. روایاتی نظیر «من سب علیا فقد سبنی»، «... من فارقک فقد فارقنی».

وی همچنین به شأن نزول آیات قرآن استناد می کند و آیاتی را که بر برتری امیر مؤمنان علیه السلام دلالت دارند می شمارد و در موارد بسیاری دروغ های جاحظ را آشکار می سازد.

منابع وی در این کتاب را می توان کتابهایی همچون الاستیعاب، الرد علی العثمانیه نوشته ابو جعفر اسکافی، السقیفه نوشته ابوبکر احمد بن عبد العزیز جوهری، الشافی نوشته سید مرتضی علم الهدی، صحیح بخاری، صحیح ترمذی، صحیح نسائی، مسند احمد بن حنبل، ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام نوشته ابو الفرج اصفهانی، فضائل الصحابه نوشته احمد بن حنبل، المجروحین نوشته ابو حاتم محمد بن حیان، اسباب النزول نوشته علی بن احمد واحدی نیشابوری، و حلیة الاولیاء نوشته ابو نعیم اصفهانی را برشمرد.

چاپ بناء المقالة الفاطمة

این کتاب را مؤسسه آل البيت‏ علیهم السلام لإحیاء التراث به تحقیق سید علی عدنانی الغریفی، در سال ۱۴۱۱ق در قم منتشر کرده است.

تصحیح این کتاب، افزون بر مقدمه مفصلی در معرفی مؤلف کتاب، شامل فهارس فنی مختلفی است. در کنار پاورقی های مفید و بیان مصادر سخنان مؤلف می توان به دستیابی محقق به نسخه خطی عصر مؤلف نیز اشاره کرد. محقق در تحقیق کتاب، از سه نسخه خطی بهره برده است:

نسخه خطی به خط شیخ تقی الدین حسن بن داود حلی، شاگرد مصنف، که تاریخ کتابت ۶۶۵ق را دارد و نسخه عکسی در دانشگاه تهران به شماره ۹۷۶ نگهداری می شود؛

نسخه دوم به خط حسین خادم به تاریخ ۱۰۹۱ است؛ و نسخه سوم از دستنوشته سید مرتضی نجومی که از روی نسخه شیخ جواد بن عبد الحمید در سال ۱۳۳۶ استنساخ کرده است.

منابع

مقاله «ایستار شیعیان در حملات دشمنان (موقف الشیعة من هجمات الخصوم)» از علّامه محقّق سيد عبد العزيز طباطبائی یزدی، ترجمه سید محسن موسوی اصفهانی؛ سایت lib.ir

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی