حدیث لوح

در ميراث حديثى شيعه، مراد از حديث لوح، گزارش جابر بن عبد اللّه  انصارى از لوح اهدائى خداوند به پيامبر(ص) است كه آن حضرت نيز به عنوان تبريك ولادت امام حسين(ع) آن را به حضرت فاطمه(ع) اهدا كرده بود. در اين لوح زيبا و سبز رنگ، اسامى اوصياى پيامبر(ص)، از امام على(ع) تا امام مهدى(ع) ثبت بوده است.

جابر بن عبداللّه  اين لوح را نزد حضرت فاطمه(ع) ديده و با اجازه آن حضرت نسخه اى از روى آن نوشته و نزد خود نگه داشته است. مطالب اين لوح به سبب در برداشتن اسرار امامت مخفى بوده و در اختيار كسى قرار نگرفته است. امام باقر(ع) نيز نسخه اى از اين لوح را در اختيار داشته است كه كاملاً همانند نسخه جابر بن عبد اللّه  انصارى بوده و در اواخر عمر جابر با نسخه او، مقابله شده است.

مجموعه گزارش هاى حديث لوح، در مصادر حديثى مشهور و كهن شيعى، همانند: كافى،[۱]كتاب من لا يحضره الفقيه،[۲]عيون أخبار الرضا(ع)،[۳]خصال،[۴]ارشاد،[۵]الغيبه طوسى[۶]و...، با اسناد گوناگون نقل شده است كه برخى خلاصه و برخى با تفصيل بيشتر در نقل واقعه و جزئيات مطالب مندرج در لوح هستند. افزون بر اين منابع، بسيارى از كتاب هايى كه در موضوع امامت تأليف شده اند نيز به حديث لوح اشاره كرده اند.

فراوانى مصادر كهن، مشهور و معتبر شيعىِ دربردارنده حديث لوح، همراه با تنوع طرق و اسناد اين گزارش، گونه اى شهرت روايى پديد آورده است كه وثوق نوعى نسبت به اعتبار آن را در پى دارد.