فدك پس از وفات رسول خدا(ص)

مسئله فدك و حوادث پيرامون آن از مهم ترين رخدادهاى زندگانى كوتاه دختر پيامبر خدا(ص) پس از وفات پدر است. خليفه اول، پس از رحلت پيامبر خدا(ص)، با اخراج كارگزاران و نمايندگان حضرت فاطمه(ع) از فدك[۱]اين منطقه را از دست خاندان پيامبر(ص) خارج كرد.[۲]امام صادق(ع) در يادكرد از اين رويدادها مى فرمايد:

لَمّا قُبِضَ رَسولُ اللّه (ص) وَ جَلَسَ أبو بَكرٍ مَجلِسَهُ بَعَثَ إلى وَكيلِ فاطِمَةَ(ع) فَأَخرَجَهُ مِن فَدَكَ، فَأَتَتهُ فاطِمَةُ(ع) فَقالَت: يا أبا بَكرٍ ادَّعَيتَ أنَّكَ خَليفَةُ أبى وَ جَلَستَ مَجلِسَهُ وَ أَنَّكَ بَعَثتَ إلى وَكيلى فَأَخرَجتَهُ مِن فَدَكَ وَ قَد تَعلَمُ أنَّ رَسولَ اللّه (ص) صَدَّقَ بِها عَلَيَّ وَ أَنَّ لي بِذلِكَ شُهودا....[۳]

وقتى رسول خدا(ص) در گذشت، و ابوبكر به خلافت رسيد، سراغ نماينده فاطمه(ع) فرستاد و او را از فدك اخراج كرد. فاطمه(ع) پيش او آمد و گفت: اى ابوبكر، تو مدعى هستى كه جانشين پدر من هستى و بر جايگاه او نشسته اى، حال كسى را سراغ نماينده من فرستاده اى و او را از فدك بيرون رانده اى، در حالى كه مى دانى رسول خدا(ص) آن را به من هبه كرد، و من براى اين كار شاهدانى دارم...

در نگاه اهل بيت عليهم السلام، فدك برابر با نماد حق حكومت اسلامى بود. وقتى هارون ـ خليفه عباسى ـ از امام كاظم(ع) خواست، ايشان محدوده فدك را تبيين كند تا او به اهل بيت بازگرداند، آن حضرت حدود فدك را محدوده كل ممالك اسلامى دانست و چنين برشمرد: كوه اُحد، عريش مصر، سيف البحر و دومة الجندل.[۴]اين بيان، به روشنى نشان مى دهد كه موضوع فدك «نماد اختلاف» خاندان پيامبر خدا(ص) با دولتمردان حاكم در موضوع «خلافت» است.