اسیران مرد بنی هاشم در واقعه عاشورا

[۱]ر . ك : ص ۳۰۱ ح ۲۳۸۷ و ص ۳۰۹ ح ۲۳۹۳ .

[۲]ر . ك : ص ۱۱۷ ح ۲۲۷۴ و ج ۱۰ ص ۱۳۵ ح ۲۸۷۶ .

[۳]. ر . ك : ج ۱ ص ۳۵۱ (بخش يكم / فصل ششم / فاطمه) .

[۴]الحدائق الورديّة : ج ۱ ص ۱۳۴، التذكرة فى الأنساب المطهرة: ص ۹۰.

[۵]ر . ك: الإرشاد : ج ۲ ص ۲۵ ، عمدة الطالب : ص ۱۰۰ ، الحدائق الورديّة : ج ۱ ص ۱۳۴ . نيز ، ر . ك : همين دانش نامه : ج ۸ ص ۱۱۷ ح ۲۲۷۴ و ص ۲۲۳ ح ۲۳۲۵ و ج ۱۰ ص ۱۳۵ ح ۲۸۷۶ .

[۶]عمدة الطالب : ص ۱۰۰ ، الحدائق الورديّة : ج ۱ ص ۱۳۵، التذكرة فى الأنساب المطهرة: ص ۹۰.

[۷]الإرشاد : ج ۲ ص ۲۵ ، عمدة الطالب : ص ۱۰۰ ، منتقلة الطالبيّة : ص ۳۰۸ ، الأصيلى : ص ۶۲ .

[۸]الحدائق الورديّة : ج ۱ ص ۱۳۶. نيز، ر. ك: الكواكب المشرقة : ج ۱ ص ۴۲۵.

[۹]المجدى : ص ۳۶، عمدة الطالب : ص ۱۰۰ ، الحدائق الورديّة : ج ۱ ص ۱۳۶.

[۱۰]وليد بن عبد الملك در سال ۸۶ ق، به قدرت رسيد و اگر حسن مُثنّا در كربلا پانزده سال هم داشته (چون در زمان حضورش در كربلا ازدواج كرده بوده است) ، بنا بر اين ، هنگام شهادت، حدود چهل ساله بوده است (ر . ك : تنقيح المقال : ج ۱ ص ۲۷۳ ، قاموس الرجال : ج ۳ ص ۲۱۳) . براى اطلاع بيشتر، ر. ك: الأغانى: ج ۱۶ ص ۱۵۰ و ج ۲۱ ص ۱۲۶، تاريخ قم: ص ۴۹۴، الكواكب المشرقة: ج ۱ ص ۴۲۵ ـ ۴۳۹. برخى شرح حال نگاران گفته اند: «به نظر مى رسد كه تراجم نويسان، سنّ او را اشتباها از ۵۳ به ۳۵ تغيير داده اند (الكواكب المشرقة: ج ۱ ص ۴۳۹).

[۱۱]الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : ج ۱ ص ۴۷۹ و در صفحه ۴۸۹ دارد: «لا بقية له»، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۵۷۸ و ۵۸۲، الثقات ، ابن حبّان : ج ۲ ص ۳۱۰، سير أعلام النبلاء : ج ۳ ص ۳۰۳ ، تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۱۷۷ ؛ الإرشاد : ج ۲ ص ۲۶ دارد كه به شهادت رسيد ، الملهوف : ص ۱۹۱ و در ص ۲۲۳ مى گويد : عمرو صغير بود و گفته شده كه ۱۱ ساله بوده است. در اين باره، ر.ك : همين دانش نامه : ص ۳۷۱ (فصل هشتم / پيشنهاد يزيد براى كشتن پسر امام حسن عليه السلام با پسرش خالد).

در برخى منابع ، نام او به صورت «عمر» يعنى بدون واو است (ر . ك : تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۶۲ و ۴۶۹ ، مقاتل الطالبيّين : ص ۱۱۹، الأخبار الطوال : ص ۲۵۹ و۲۶۱، سرّ السلسلة العلويّة : ص ۳۱ ، تذكرة الخواصّ : ص ۲۵۵ ؛ مثير الأحزان : ص ۸۵ و ۱۰۵ ، المناقب ، ابن شهر آشوب : ج ۴ ص ۱۱۲) و بنا بر آنچه گفته شده ، نام او را جزو شهدا آورده است . در اين باره ، ر . ك : همين دانش نامه : ج ۷ ص ۲۸۱ (بخش هشتم / فصل نهم / سخنى درباره تعداد شهداى كربلا) .

[۱۲]شرح الأخبار : ج ۳ ص ۱۹۷ ؛ بغية الطلب فى تاريخ حلب : ج ۶ ص ۲۶۳ ، الأخبار الطوال : ص ۲۵۹ و ص ۲۶۱ و در اين دو منبع آمده «وى چهار ساله بوده» ، المنتظم : ج ۵ ص ۳۴۴ ، البداية والنهاية : ج ۸ ص ۲۱۲ .

[۱۳]شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۹۷، العقد الفريد: ج ۳ ص ۳۶۸ و ۳۷۰، الإمامة و السياسة: ج ۲ ص ۱۲ . در اين قضيّه ورود به مجلس يزيد را از او نقل مى كنند. گرچه امام حسين عليه السلام فرزندى به نام محمّد داشته ، ولى ما احتمال مى دهيم وى محمّد بن على بن الحسين عليه السلام بوده كه نامش تصحيف شده است (ر . ك : المحن : ص ۱۴۸ ، تذكرة الخواصّ: ص ۲۷۷ ؛ المناقب ، ابن شهر آشوب: ج ۴ ص ۱۱۳) . و برخى وى را جز شهداء آورده اند (ر.ك : همين دانش نامه : ج ۷ ص ۲۸۱ (بخش هشتم / فصل نهم / سخنى درباره تعداد شهداى كربلا) .

[۱۴]الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : ج ۱ ص ۴۷۹، سير أعلام النبلاء: ج ۳ ص ۳۰۳ ؛ شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۹۷.

[۱۵]شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۹۷ . همسر وى ، امّ كلثوم ، دختر عبد اللّه بن جعفر بوده است (جمهرة أنساب العرب: ص ۶۸) .

[۱۶]الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة): ج ۱ ص ۴۷۹، سير أعلام النبلاء: ج ۳ ص ۳۰۳ ؛ شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۹۷ . عدّه اى ، وى را جزو شهدا آورده اند (ر . ك : ج ۷ ص ۲۸۱ (بخش هشتم / فصل نهم / سخنى درباره تعداد شهداى كربلا) .

[۱۷]از افراد ديگرى هم به عنوان اسيران كربلا ، نام برده شده است كه از جمله آنهاست :

يك . زيد بن حسن (ر . ك : الملهوف : ص ۱۹۱ ، مثير الأحزان : ص ۸۵ ؛ مقاتل الطالبيّين : ص ۱۱۹، سرّ السلسلة العلويّة : ص ۲۰ ، كه در آن ، آمده است : وى به يارى عمويش حسين عليه السلام نشتافت) .

دو . عبد اللّه بن عبّاس بن على ـ كه در برخى نسخه هاى شرح الأخبار (ر . ك : شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۹۶) از او نام برده شده است ـ . ظاهرا وى ، همان عبيد اللّه بن عبّاس ، فرزند مشهور عبّاس بن على عليه السلام است كه بعدها هم زنده بوده است (ر . ك : سرّ السلسلة العلويّة : ص ۸۹ ؛ أعيان الشيعة : ج ۱ ص ۶۱۰).

[۱۸]ر.ك : ص ۱۸۷ ( شهيد شدن دو نوجوان از خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله ) . نيز، ر. ك: الإمامة والسياسة : ج ۲ ص ۱۲.