ضرورت بازنگرى تاريخ عاشورا

پرسش :

آیا بازنگرى تاريخ عاشورا ضرورت دارد؟



پاسخ :

ظرفيت گسترده فرهنگى واقعه عاشورا و جايگاه ويژه آن در جهان اسلام، بويژه نزد پيروان اهل بيت(ع)، ايجاب مى كرده است كه موضوع نهضت حسينى، به عنوان يكى از اصلى ترين مسائل مطرح در مكتب تشيّع، در حوزه هاى علميه، توسط توانمندترين دانشمندان و كارشناسان، مورد تحقيق و تدقيق قرار گيرد و نخبگان آشنا با قرآن و حديث و تاريخ اهل بيت(ع)، ضمن جمع آورى، جمع بندى و ارزيابى گزارش هاى تاريخى، ابعاد متنوّع و آموزنده اين حماسه سرشار از هدايت، عزّت و سعادت را تبيين و تفسير نمايند.

امّا با كمال تأسّف، بايد گفت كه عدم توجّه لازم از جانب حوزه هاى علميه و شخصيت هاى بزرگ علمى شيعه به اين مسئله بسيار مهم، از يك سو، و گِرِه خوردن مراسم عزادارى سيّد الشهدا(ع) با معيشت شُمارى از مردم، از سوى ديگر، سبب شده است كه در بسيارى از مجالس عزادارى امام حسين(ع)، تحريك عواطف مردم، جايگزين تبيين اهداف بلند نهضت حسينى گردد و بدين سان، نه تنها بازار گزارش هاى ضعيف و بى ريشه اى كه جنبه عاطفى آنها قوى است ـ هر چند خلاف شأن و منزلت اهل بيت(ع) باشند ـ، رونق يابد، بلكه به تعبير استاد شهيد مطهّرى، با اين استدلال ماكياولى كه «هدف، وسيله را توجيه مى كند»، راه براى جعل و دروغ در مرثيه سرايى، هموار شود؛[۱]گزارش هايى از اين قبيل كه:

ـ «هاشم بن عُتبه مِرقال، با نيزه اى به طول هجده گَز، به يارى امام حسين(ع) آمد»،[۲]در حالى كه او از ياران امام على(ع) بود و حدود بيست سال پيش از آن، در جنگ صِفّين، كشته شده بود!

ـ «عمر بن سعد، يك ميليون و ششصد هزار نفر از مردم كوفه را به كربلا آورد»،[۳]در صورتى كه در آن زمان، جمعيت كلّ كوفه، حدود يكصد هزار نفر بوده است !

ـ «امام حسين(ع)، در روز عاشورا، سيصد هزار نفر را به دست خود، هلاك گردانيد»،[۴]در صورتى كه اگر امام(ع) در هر ثانيه، يك نفر را كُشته باشد، براى كشتن سيصد هزار نفر، ۸۳ ساعت و بيست دقيقه، وقت لازم است!

ـ «حضرت ابو الفضل(ع)، روز عاشورا، ۲۵ هزار نفر را كُشت»،[۵]كه با محاسبه اى كه بدان اشاره شد، كُشتن اين شمار از دشمن، نزديك به هفت ساعت، وقت مى خواهد !

نويسنده گزارش هاى ياد شده، گويا با هدف ايجاد فرصت لازم براى عمليات مورد اشاره، مدّعى مى شود كه روز عاشورا، ۷۲ ساعت به طول كشيده است![۶]

از اين دست گزارش ها در كتاب هايى كه با عنوان «منابع ضعيف» معرّفى مى شوند،[۷]فراوان است. البته بايد مطالبى را هم كه به عنوان «زبانِ حال» از سوى روضه خوانان و مرثيه سرايان، مطرح شده و به تدريج، به «زبانِ قال» تبديل شده و مى شود، به فهرست گزارش هاى ضعيف، افزود !

بارى ! پاسخگو نبودن حوزه هاى علميه و كارشناسان خبره به نيازهاى جدّى جامعه در زمينه تاريخ صحيح و اهداف بلند نهضت حسينى، سبب شده است كه شمار كتاب هايى كه خصوصا در عصر حاضر در باره امام حسين(ع) تأليف شده اند، به صدها و بلكه هزاران جلد برسد؛ امّا كتاب هاى مستند و قابل اعتماد در جهت تبيين صحيح تاريخ نهضت حسينى و اهداف و آرمان هاى آن، بسيار اندك باشند. از اين رو، در جامعه امروز ايران ـ كه انقلاب اسلامى آن، با الهام از نهضت عاشورا به ثمر رسيده است و سومين دهه خود را نيز پشت سر مى گذارد ـ، بازنگرى و بازنگارى تخصّصى تاريخ عاشورا و پاك سازى آن از مطالب بى اساس و موهن، در جهت حفظ و صيانت از جان مايه انقلاب اسلامى، بسيار ضرورى مى نمايد و اين، بزرگ ترين خدمتى است كه مراكز علمى و پژوهشى مى توانند به ساحت قدس ابا عبد اللّه الحسين(ع) و مكتب اهل بيت(ع) داشته باشند.


[۱]. ر. ك : حماسه حسينى : ج ۱ ص ۴۸ .

[۲]ر.ك : محرق القلوب : ص ۱۵۲ ، روضة الشهدا : ص ۳۰۱ و در آن آمده: «نيزه اى چون مار ارقم در دست گرفته» .

[۳]اسرار الشهادات : ج ۳ ص ۳۹ .

[۴]. ر . ك : اسرار الشهادات (چاپ قديم) : ص ۳۴۵ .

[۵]. همان جا .

[۶]ر . ك : حماسه حسينى : ج ۱ ص ۲۹ ، لؤلؤ و مرجان : ص ۲۵۱ ، اسرار الشهادات : ج ۳ ص ۳۵ ـ ۳۹ .

[۷]ر . ك : ص ۹۱ (منابع غيرقابل استناد) .



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت