ساختار نهج البلاغه - صفحه 41

ساختار نهج البلاغه

احمد غلامعلي ۱

چکيده:

شناخت دقيق نهج البلاغه، در فهم کلام اميرمؤمنان تأثيري شگرف دارد. اگرچه تاکنون در معرفي اين اثر جاودانه، تلاشهاي ستودني به ثمر رسيده است، امّا شناخت ساختار و نحوه طراحي نهجالبلاغه، و چگونگي گزارش سيد رضي، بر بهرهمندي ما مي‌افزايد. شناخت شيوه گزارشي سيدرضي، مانند استفاده از تقطيعات، عناوين رسا و توضيحات او، افزون بر آن که زيباييها و کاستيهاي روش وي را نشان ميدهد، در پاسخ گويي به شبهاتي که پيرامون اين کتاب مطرح شده است، نيز مؤثر خواهد بود.

کليد واژه ها: نهج البلاغه، خطبه، نامه، حکمت، سيد رضي.

درآمد:

کتاب پر ارج نهج البلاغه، از آثار گرانبها و شناخته شده مسلمانان است، که نزد شيعيان جايگاهي ويژه دارد، و در ميان روشنفکران سني نيز با مقبوليتي شايسته روبروست، امّا با اين همه، هنوز جايگاه بايسته خود را نيافته است. يکي از عوامل مؤثر در شناخت نهج البلاغه، آشنايي دقيق با طرح و ساختار کتاب به گونهاي روشمند است. بيشترين تأکيد ما در اين نوشتار، بررسي طرح و ساختار کتاب، بر پايه گزارش سيد رضي در مقدمه نهج البلاغه است، هر چند از نگاه بيروني، به کتاب نيز غفلت نورزيدهايم.

الف) طراحي نهج ‌البلاغه

براي شناسايي طرح يک اثر، نخستين بار از طراح آن بايد مدد جست. خوشبختانه سيد رضي در مقدمه کتاب نهج البلاغه، انگيزه خود را بيان ميکند، و از نوشته او ميتوان طرح اوليه کتاب را دريافت. وي در دوران جواني، با هدف گردآوري فضيلتهاي پيشوايان دين و ارائه گلچيني از

1.. عضو هيئت علمي دانشکده علوم حديث.

صفحه از 54