مزار چهار نائب خاص امام زمان(ع)

پرسش :

مزار نایبان خاص امام مهدی(ع) در کجا قرار دارد؟



پاسخ :

عثمان بن سعيد عَمرى

عثمان بن سعيد عَمرى، نخستين وكيل امام هادى عليه السلام و سپس وكيل فرزندش امام حسن عسكرى عليه السلام بود كه در زمان حيات آن دو بزرگوار، به انجام دادن امور آنان پرداخت و بعد از آن نيز به امور امام زمان عليه السلام رسيدگى مى كرد. توقيعات و پاسخ امام عليه السلام به مسائل، به واسطه او صورت مى گرفت. وى جليل القدر، مورد وثوق و امين بود. در توقيعى از امام عسكرى عليه السلام در باره او آمده است: «عَمرى و پسرش مورد وثوق اند. پس هر چه از جانب من به تو برسانند، از جانب من رسانده اند و آنچه به تو بگويند، از جانب من مى گويند. بنا بر اين، از آن دو، حرف شنوى و اطاعت كن ؛ چرا كه هر دو موثّق و امين اند».[۱]

وفات وى در سال ۲۶۵ يا ۲۶۶ ق بوده است. مزار وى، در غرب بغداد سمت رصافه، نزديك دجله، غرب بازار «ميدان» در مسجدى به نام خودش واقع است.[۲] اين مزار، در سال ۱۳۴۸۸ ق، بازسازى شده و داراى حرم و صحن وسيعى است و زائران بسيارى دارد.

محمّد بن عثمان عَمرى

ابو جعفر محمّد بن عثمان بن سعيد عَمْرى، بعد از پدرش، وكيل امام زمان عليه السلام و در خدمت ايشان بود. وى نزد شيعيان، منزلتى والا داشت. او حدود پنجاه سال، عهده دار كار وكالت بود. امام عليه السلام در مرگ پدر وى، نامه تسليت نوشت و در آن مرقوم داشت: «خداوند، تو را پاداش بسيار دهد. تسليتت باد! ما هم چون تو داغدار شديم».[۳]

محمّد بن عثمان در پايان جمادى الاُولى سال ۳۰۵ يا ۳۰۴ق درگذشت و در كنار مادرش به خاك سپرده شد. مزار وى در قسمت رصافه (شرق دجله) وسط شهر بغداد در محلّه اى به نام «شيخ خلاّنى» در خيابان «جمهورى» قرار دارد،[۴] و داراى ضريح و گنبد باشكوهى است.

حسين بن روح نوبختى

ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى، سومين نايب خاص امام مهدى عليه السلام است كه در حدود سال ۳۰۵ ق، به اين سِمَت منصوب گرديده است. او فردى دانشمند و متّقى از خاندان بزرگ و دانشور نوبختيان بود و با بزرگان آن طايفه، آمد و شد داشت.

عبارت امام مهدى عليه السلام در خصوص حسين بن روح، با عنوان «ثِقَتُنا بما هو عَلَيهِ وإنّه عندنا بالمنزلة والمحلّ اللذين يَسُرّانه ؛ او در آنچه متصدّىِ آن است، مورد اعتماد ماست. او نزد ما منزلت و جايگاهى دارد كه خشنودش مى كند»،[۵] برترين ستايش نسبت به او محسوب مى شود. منابع اهل سنّت نيز به جلالت و بزرگى او اذعان دارند.[۶]

حسين بن روح، پس از ۲۱ سال نيابت خاص امام مهدى عليه السلام در شعبان سال ۳۲۶ ق، رحلت كرد و در مقبره نوبختيان به خاك سپرده شد.[۷] او قبل از مرگ خويش، على بن محمّد سمرى را به امر امام مهدى عليه السلام به عنوان نايب چهارم ايشان معرفى كرد. قبر وى در بازار شورجه بغداد واقع است.[۸]

على بن محمّد سَمُرى

ابوالحسن على بن محمّد سَمُرى، آخرين نايب امام مهدى عليه السلام است كه با تصريح حسين بن روح بدين سِمَت، منصوب گشته است.[۹]

قبل از مرگ او، توقيع ناحيه مقدّسه صادر شد و از مرگ او پس از شش روز خبر داد. در اين توقيع، تصريح شده بود كه بعد از على بن محمّد سمرى، نايب خاصى نخواهد بود و دوران غيبت كبرا آغاز خواهد شد. على بن محمّد سمرى در پانزدهم شعبان سال ۳۲۹ ق، پس از سه سال نيابت درگذشت و در رصافه بغداد، در نزديكىِ مسجد «براثا» به خاك سپرده شد.[۱۰]

زيارت نامه نوّاب اربعه

شيخ طوسى در كتاب «تهذيب الأحكام» بيان كرده: به جناب ابو القاسم حسين بن روح رحمه الله نسبت داده شده كه فرموده در باب زيارت ايشان (باب هاى امام زمان عليه السلام) سلام مى كنى بر پيامبر خدا و بعد از او به امير مؤمنان و بر خديجه كبرا و بر فاطمه زهرا و بر امام حسن و امام حسين و بر هر يك از ائمّه عليهم السلام تا صاحب الزمان ـ صلوات اللّه  عليه ـ، پس مى گويى:

السَّلامُ عَلَيكَ يا فُلانَ بنَ فُلانٍ،[۱۱] أشهَدُ أنَّكَ بابُ المَولى، أدَّيتَ عَنهُ وأدَّيتَ إلَيهِ، ما خالَفتَهُ ولا خالَفتَ عَلَيهِ، فَقُمتَ خالِصا وَانصَرَفتَ سابِقا، جِئتُكَ عارِفا بِالحَقِّ  الَّذى أنتَ عَلَيهِ وأَ نَّكَ ما خُنتَ فِى التَّأدِيَةِ وَالسِّفارَةِ، وَالسَّلامُ عَلَيكَ مِن بابٍ ما أوسَعَهُ، ومِن سَفيرٍ ما آمَنَكَ، ومِن ثِقَةٍ ما أمكَنَكَ، أشهَدُ أنَّ اللّهَ اختَصَّكَ بِنورِهِ حَتّى عايَنتَ الشَّخصَ فَأَدَّيتَ عَنهُ وأَدَّيتَ إلَيهِ.

پس بر مى گردى و باز بر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله تا صاحب الزمان ـ صلوات اللّه  عليه ـ، سلام مى كنى. پس از آن مى گويى:

جِئتُكَ مُخلِصا بِتَوحيدِ اللّهِ ومُوالاةِ أولِيائِكَ، وَالبَراءَةِ مِن أعدائِهِم ومِنَ الَّذينَ خالَفوكَ يا حُجَّةَ المَولى، وبِكَ إلَيهِم تَوَجُّهى، وبِهِم إلَى اللّهِ تَوَسُّلى.

پس دعا مى كنى و از حق تعالى، آنچه را كه مى خواهى، درخواست مى كنى ؛ كه اجابت مى شود، إن شاء اللّه .[۱۲]

 

[۱] . الكافى : ج ۱ ص ۳۲۹ ح ۱ ، بحار الأنوار : ج ۵۱ ص ۳۴۷ .

[۲] . ر.ك: دانش نامه امام مهدى عليه السلام: ج ۳ ص ۳۰۹ .

[۳] . كمال الدين : ص ۵۱۰ ح ۴۱ ، الغيبة ، طوسى : ص ۳۶۱ ح ۳۲۳ .

[۴] . ر.ك: دانش نامه امام مهدى عليه السلام: ج ۳ ص ۳۳۱.

[۵] . الغيبة ، طوسى : ص ۳۷۲ ح ۳۴۴ .

[۶] . الغيبة، طوسى: ص ۳۷۱ ح ۳۴۲، خلاصة الأقوال: ص ۴۳۲؛ سير اعلام النبلاء : ج ۱۵ ص ۲۲۳ .

[۷] . الغيبة ، طوسى : ص ۳۸۶ .

[۸] . دانش نامه امام مهدى عليه السلام: ج ۳ ص ۳۵۱.

[۹] . الغيبة ، طوسى : ص ۳۹۴ ح ۳۶۳ .

[۱۰] . دانش نامه امام مهدى عليه السلام: ج ۳ ص ۳۹۷.

[۱۱] . به جاى فلان بن فلان ، نام نائبى كه زيارت مى شود ، آورده شود .

[۱۲] . تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۱۱۸ ، مصباح الزائر : ص ۵۱۴ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۲ ص ۲۹۲ . 



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت