ارزيابي اسناد « الكافي » از منظر علّامه مجلسي در « مرآة العقول » - صفحه 258

مقدّمه

كتاب شريف الكافى ، به عنوان يكى از مهم ترين و معتبرترين كتب روايى شيعه ، همواره مورد توجّه محدّثان و فقيهان امامى بوده و تا كنون ، موضوع پژوهش هاى متعدّد متنى و سندى قرار گرفته است.
علّامه مجلسى در مقدّمه مرآة العقول ، كتاب الكافى را دقيق ترين ، جامع ترين ، بزرگ ترين و بهترين تأليفات شيعه ، معرّفى كرده است ؛ ۱ امّا اين سخن و تعابير ديگرى از اين قبيل ـ كه حكايت از اعتبار و اهمّيت بالاى اين كتاب دارند ـ از منظر محقّقان شيعه ، هرگز به معناى صحّت و اعتبار كلّيه اسناد و متون اين اثر ارزشمند نيست . از اين رو ، مجال بحث و پژوهش و ارزيابى اسناد و متون آن نيز همچون ديگر جوامع و منابع حديثى ، براى محدّثان و محقّقان همچنان فراهم است.
بحث از ميزان اعتبار روايات الكافى و ديگر جوامع متقدّم حديثى شيعه ، از جمله بحث هاى جنجال برانگيز عصر رواج اخباريگرى در شيعه بوده است. اخباريان ، با اعتقاد به صحيح و قطعى الصدور بودن روايات كتب اربعه ، بر تقسيم دوگانه حديث به صحيح و غير صحيح تأكيد مى كردند و تقسيم چهارگانه صحيح ، حسن ، موثّق و ضعيف متأخّران را نادرست مى دانستند.
محدّث نورى نيز بر همين اساس در باره روايات الكافى مى نويسد:
هركس در اين كتاب و رواياتش به ديده انصاف بنگرد ، خود را از بررسى حال تك تك راويان اسناد روايات آن ، بى نياز مى بيند و نسبت به صدور و ثبوت آن روايات برايش اطمينان حاصل مى شود و اطمينان مى يابد كه آن روايات ، به معنايى كه نزد قدما ، متداول و معروف بوده ، صحيح اند . ۲

1.«كتاب الكافى ... أضبط الاُصول و أجمعها و أحسن مؤلّفات الفرقة الناجية و أعظمها» (مرآة العقول ، ج۱ ، ص۳) .

2.خاتمة مستدرك الوسائل ، ج۳ ، ص۴۶۳.

صفحه از 316