بررسي تطبيقي و تحليلي « صحيح البخاري » و « الكافي » - صفحه 331

چهار . شرط بخارى در آوردن احاديث معنعن

وى براى نقل احاديث معنعن ، ۱ دو شرط داشته است : اوّل معاصرت راوى با كسى كه از وى نقل روايت كرده (مروى عنه) ، دوم ثبوت ملاقات آن دو ؛ زيرا از نظر بخارى ، تنها در صورت وجود اين دو شرط ، مى توان اطمينان يافت كه احاديث معنعن متّصل اند . هر چند كه بخارى ، تنها در صورت وجود اين دو شرط مى توان اطمينان يافت كه احاديث معنعن متّصل اند . هر چند كه بخارى ، نه در كتاب صحيحش و نه در ديگر كتبش ، هيچ گاه بر شرايطى كه به موجب وجود آنها در راويان ، به نقل احاديث آنان پرداخته ، تصريح نكرده است ؛ لكن اهل علم و حديث ، با تتبّع فراوان در اسناد احاديثى كه وى به نقل آنها پرداخته ، دريافته اند كه وى در احاديثى كه با سند متّصل ، آنها را نقل كرده است ، تنها از راويان مشهورى كه در درجه اعلى از جهت عدالت و حفظ و اتقان قرار داشته اند ، نقل روايت كرده است . ۲
امّا چنين تصريحى ، نه از خود كلينى و نه از ديگر علما نسبت به نقل احاديث معنعن كتاب الكافى ، وجود ندارد . همچنين در احاديث معنعن ، چنانچه روات از شبهه تدليس ، برى باشند ، سند به حسب ظاهر ، متّصل محسوب مى شود ، مشروط بر اين كه ملاقات هر يك از روات با مروى عنه ، ممكن باشد وگرنه ، ممكن است راوى ، مروى عنه را نديده باشد و از وى (بعن فلان) نقل حديث كند . بنا بر اين ، آن روايت ، منقطع خواهد بود . ۳

1.معنعن : حديثى است كه در اسناد آن ، نام راويان آن با لفظ «عن» ، به ترتيب ذكر شده اند ؛ يعنى آمده : «عن فلان عن فلان ...» .

2.اُصول الحديث ، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴ ؛ بحوث فى تاريخ السنّة المشرفة ، ص ۲۴۴ ـ ۲۴۵ ؛ دانش رجال از ديدگاه اهل سنّت ، ص ۱۹۹ .

3.علم الحديث و دراية الحديث ، ص ۵۷ .

صفحه از 336