نخستین مرثیه سرایان سید الشهدا(ع) ، پس از واقعه کربلا

پرسش :

نخستین مرثیه سرایان سید الشهدا(ع) ، پس از واقعه کربلا چه کسانی بودند؟



پاسخ :

پس از واقعه عاشورا ، نخستین مرثیه سرایان سید الشهدا(ع) و یارانش ، فرزندش امام زین العابدین(ع) ، خواهر بزرگوارش زینب کبرا علیهاالسلام ، دختران امام(ع) (اُمّ کلثوم و فاطمه صغرا) ، و همسرش رَباب بوده اند که در کربلا ، کوفه و شام ، با مرثیه سرایی های هدفمند خود ، راه سالار شهیدان را ادامه دادند .[۱]

امّا در مدینه ، نخستین مرثیه سرا پس از شهادت امام حسین(ع) ، اُمّ سَلَمه ، همسر بزرگوار پیامبر خدا(ص) بود . یعقوبی ، در این باره می نویسد :

نخستین ضجّه زننده ای که در مدینه، ضجّه اش [بر حسین(ع) ] بلند شد، اُمّ سَلَمه ، همسر پیامبر خدا(ص) بود .

پیامبر خدا(ص) ، شیشه ای را که در آن ، خاکی قرار داشت، به اُمّ سَلَمه داده و به او فرموده بود که:

إذا صارَت دَما عَبیطا فَاعلَمی أنَّ الحُسَینَ قَد قُتِلَ ؛ هر گاه این خاک ، تبدیل به خون تازه شود ، حسین(ع) کشته شده است .

روز عاشورای سال ۶۱ هجری ، آن خاک ، تبدیل به خون تازه شد . اُمّ سَلَمه نیز با دیدن آن ، فریاد کشید :

وا حُسَینا! وای از مصیبت پسر پیامبر خدا!

شیون و زاری و مرثیه سرایی اُمّ سَلَمه برای امام حسین(ع) به گونه ای بود که به دنبال آن ، مدینه ، یکپارچه عزادار شد :

و زنان ، شیون کردند تا این که در مدینه ، چنان وِلوله ای بر پا شد که تا آن زمان ، شنیده نشده بود .[۲]

سال ۶۱ هجری ، سال حُزن نامیده شد[۳]و بر پایه گزارشدعائم الإسلام از امام صادق(ع) ، پس از واقعه عاشورا ، سه سال تمام بر امام حسین(ع) مرثیه سرایی می شد .[۴]همچنین طبق گزارشی دیگر از ایشان ، تا به هلاکت رسیدن ابن زیاد ، خانواده امام(ع) از عزا بیرون نیامدند :

هیچ یک از زنان ما خضاب نکرد و روغنی استفاده نکرد و سُرمه نکشید و [مویش را ]شانه نزد تا این که سرِ عبید اللّه بن زیاد را برایمان آوردند . ما همواره، پس از آن ماجرا ، گِریان بودیم .[۵]


[۱]سالنامه حديثي نور از سال ۱۳۷۸ ، هر سال با محتواي حديثي به منظور آشنايي علاقه مندان با فرهنگ و اطلاعات حديثي انتشار مي يابد و در دو دوره اخير ، سال ۸۰ و ۸۱ ، به دليل استقبال فراوان با شمارگان بيش از چهل هزار منتشر شده است .

[۲]ر . ك : ص ۳۹۷ به بعد (فصل يكم / نخستين برگزار كننده سوگوارى) و ج ۱۰ ص ۲۰۳ (بخش دوازدهم / فصل يكم : نمونه مرثيه هاى كه در قرن نخست ، سروده شده اند) .

[۳]ر . ك : ص ۴۱۳ (فصل يكم /سوگوارى در مدينه / نخستين ناله اى كه در مدينه بلند شد) .

[۴]مقتل الحسين عليه السلام ، خوارزمى : ج ۲ ص ۴۰ ، التذكرة ، قرطبي : ج ۲ ص ۴۵۳ .

[۵]ر.ك : ص ۴۲۷ (فصل يكم / نوحه سرايى سه ساله براى امام حسين عليه السلام ).



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت