مهدويّت در مطالعات يهودى - اسرائيلى

برخى از محقّقان، مطالعات مستشرقان يهودى - اسرائيلى را نظر به تفاوت رويكرد آنان به مقوله مهدويّت و تشيّع، جدا از ساير مطالعات غربيان ياد كرده اند. مراد از مستشرقان يهودى ، يهوديانى هستند كه قبل از شكل گيرى رژيم صهيونيستى به مطالعاتى در باره اسلام پرداخته اند، و مستشرقان اسرائيلى بيشتر به محققان يهودى اى اطلاق مى شود كه بعد از تشكيل اين رژيم وارد مطالعات اسلامى شده اند.[۱]

در يك ارزيابى مى توان گفت : مستشرقان اسرائيلى تلاش دارند مطالعات مستشرقان يهودى را به حاشيه برانند و با رويكرد شكاكانه به تحليل مسائل شيعى، از جمله مهدويّت، بپردازند و نقاط ترديد و ابهام را در تاريخ تشيّع برجسته كنند.[۲]

آنان همچنين تلاش دارند شبهه اقتباسى بودن عقيده به مهدويّت از تورات و ميراث مسيحى را تقويت نمايند.[۳]براى نمونه كلبرگ بر اين ادعا تأكيد دارد كه نعمانى در كتاب الغيبة در بيان آموزه غيبت از كتاب امثال سليمان تأثير پذيرفته است. حاصل سخن او اين است كه رويكرد توراتى در تدوين تاريخ اسلام تأثيرگذار بوده است.[۴]ديدگاه انكارآميز گلدزيهر يهودى نيز در اعتبار روايات مهدويّت از همين قبيل است.

البته برخى از محققان يهودى چون بليشفلات،[۵]لاتساروس،[۶]و نقاش[۷]نيز هستند كه مهدويّت را صرفاً از منظر تاريخى و مذهبى مورد بررسى قرار داده اند؛ بدون اين كه بر تأثير انگاره هاى يهودى در پديدارى آن تأكيد داشته باشند.