مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الإمامة
پديدآورنده : ابن میثم بحرانی
تحقيق : بنیاد بعثت
محل نشر : تهران
ناشر : مؤسسه بعثت
تاریخ انتشار : 1386
زبان : عربی
رده بندی کنگره : BP‎‏ ‎‏223‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ن‎‏3‎‏ ‎‏1375
منبع: افق حوزه
جستجو در Lib.ir

النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الإمامة

کتابی در اثبات امامت با دلایل نقلی و عقلی

النَّجاةُ فی القیامَة فی تَحقیقِ اَمْرِ الاِمامَة کتابی کلامی و به زبان عربی در موضوع امامت است. در تاریخ نگارش تشیع، کتابهای بسیاری در موضوع امامت و اثبات این منصب الهی برای ائمه معصومن علیهم السلام، به نگارش در آمده است. برخی از این کتابها دلایل نقلی را بیان کرده اند و برخی دیگر افزون بر دلایل نقلی برای اثبات امامت به دلایل عقلی هم تمسک جسته اند. کتاب النَّجاةُ فی القیامَة نوشته کمال الدین میثم بن علی بن میثم بحرانی (م ۶۷۹ یا ۶۹۹ق) از این گروه کتب است.

انگیزه تألیف این کتابها نیز مختلف بوده است؛ گاهی نویسنده در پاسخ مخالفی قلم به دست می گرفته و گاه با درک نیاز مخاطب عنان قلم را می رانده، و گاهی به درخواست اساتید و دیگر مؤمنین و گاهی به امر و تقاضای حکمای شیعه و دوستدار خاندان اهل بیت علیهم السلام این نوع کتابها پدید می آمده است.

یکی از امرائی که در تعظیم علمای شیعه و گسترش فرهنگ آن می کوشید ابو مظفر عبد العزیز بن جعفر نیشابوری (م ۶۷۲ق) حاکم بصره بود. نسبش به خاندان مالک اشتر نخعی می رسید. در بغداد وفات کرد و در نجف کنار بارگاه امیر مؤمنان علیه السلام دفن شد. او نقش بسیار پررنگی در پدید آمدن کتاب النَّجاةُ فی القیامَة دارد. ابن میثم در مقدمه کتاب خود، او را به اوصاف بلندی ستوده و از خدمات و دانش بسیار وی یاد کرده است. او از ابن میثم می خواهد که کتابی مختصر در امامت همراه با سؤال و جواب بنویسد. عظمت وی در دیدگان ابن میثم چنان بوده که علی رغم خستگی سفر و دوری از وطن، خواسته وی را اجابت کرده و کتاب النَّجاةُ فی القیامَة را نگاشته است.

ابن میثم این کتاب را در یک مقدمه، و سه باب تدوین کرده است.

وی کتابش را با گزارشی از چگونگی تألیف کتاب و معرفی ابو مظفر عبد العزیز نیشابوری و وصف او آغاز می کند.

سپس در مقدمه دو موضوع را بیان می کند:

الف) تعریف امامت؛

ب) بیان آرای دیدگاه صاحبنظران درباره امامت.

نویسنده در این قسمت دلایل امامیه بر وجوب عقلی و نقلی وجود امام را تبیین می کند؛ آن دلایل عبارتند از: خیر محض بودن امام، غلبه داشتن خیر.

باب نخست، که شامل چهار بحث است درباره شرایط معتبر در امامت می باشد.

بحث اول در عصمت امام و بیان دلایل وجوب عصمت؛ بحث دوم در بیان افضلیت امام از دیگران در حوزه امامت؛ بحث سوم در علم امام بر همه دین و بحث چهارم در چگونگی تعیین امام (منصوص بودن امامت) است.

باب دوم، شامل دو بحث درباره تعیین امام است. نویسنده در این باب ابتدا مقدمه ای در بیان تفصیلی آرا در تعیین امام و جانشینی رسول خدا را می آورد؛ سپس در بحث اول امامت امیر مؤمنان علیه السلام را بعد از رسول خدا صلی الله علیه وآله با سه نوع برهان (نصوص جلی، نصوص غیر جلی و براهین عقلی) اثبات می کند؛ سپس در بحث دوم درباره اثبات امامت دیگر امامان علیهم السلام سخن می راند و امامت سایر ائمه علیهم السلام را اثبات می کند.

باب سوم، شامل چهار بحث در بیان پرسش و شبهات مخالفین و پاسخ آنهاست. بحث اول شبهات منکران امامت امیرمؤمنان علیه السلام و پاسخ آنهاست؛ بحث دوم در بیان و پاسخ مطاعن و اشکالاتی است که خوارج به حضرت امیرمؤمنان علیه السلام وارد کرده اند؛ بحث سوم بیان نادرستی دیگر فرقه های شیعه است که منکر امامت برخی از امامان معصوم علیهم السلام شده اند. در این قسمت فرقه هایی نظیر کیسانیه، فتحیه، زیدیه، ممطوریه، ناووسیه، شمطیه، اسماعیلیه و ... معرفی و نقد شده اند. بحث چهارم این بخش درباره غیبت امام مهدی علیه السلام است.

شیوه نویسنده در بیان مطالب چنین است:

وی ابتدا آرای مختلف را در مبحث مرتبط بیان می کند؛ آنگاه نظر صحیح را انتخاب می نماید. سپس پرسش های مختلف را در موضوع مطرح می کند و دوباره آرای مخالف را بیان، و با استدلال، دیدگاه غیر صحیح را رد می کند و در پایان، به بیان نظریه صحیح با ذکر استدلال می پردازد.

مؤلف دیدگاه های خود را با بیان منطقی و به دور از دعواهای اعتقادی مطرح می سازد و تمام تلاش خود را در دفاع از حق به کار می گیرد. برخی این اثر بحرانی را در ادامه منهج کلامی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی دانسته اند.

شایان ذکر است که نویسنده در میان کتاب خود به ویژه در باب دوم، به دلایل نقلی بسیار هم استناد می کند.

ترجمه النجاة فی القیامة

تنها ترجمه النجاة فی القیامة به قلم سید ابو الحسن مخزن موسوی با عنوان «رستگاری در پرتو امامت» به همت دومین همایش بین المللی بزرگداشت کمال الدین بن میثم بحرانی، (تهران: انتشارات بین المللی الهدی)، در سال ۱۳۸۵ش (۲۲۸ صفحه) منتشر شده است.

چاپ های النجاة فی القیامة

  1. تحقیق محمد هادی یوسفی غروی، انتشارات مجمع الفکر الاسلامی، سال ۱۳۷۵ش/ ۱۴۱۷ق، قم. محقّق مقدمه ای طولانی در معرفی ابن میثم و آثار وی دارد. وی کتاب را بر اساس دو نسخه خطی موجود در کتابخانه آستانه قدس رضوی علیه السلام و کتابخانه زنده یاد علامه محمد علی روضاتی تحقیق کرده است. همچنین محقق کتاب، افزون بر درج برخی پاورقی های مفید، فهارس فنی شامل فهرست آیات قرآن، احادیث، اسامی معصومین علیهم السلام، فهرست اعلام، اشعار، فرق و مذاهب، جای ها و اماکن، گروه و قبیله ها، و مصادر تحقیق را آورده است.
  2. تحقیق بنیاد بعثت، مؤسسه بعثت، ۱۳۸۶ش / ۱۴۲۹ق، تهران.

منابع:

دایرة المعارف بزرگ اسلامی، مدخل ابن میثم؛ مقدمه محمد هادی یوسفی غروی محقق النجاة في القیامة؛  سایت lib.ir

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی