کاتبان وحی

پرسش :

کاتبان وحی (قرآن)، چه کسانی بودند؟



پاسخ :

پیامبر(ص) برای نوشتن وحی، عهدنامه ها، نامه ها، زکات و خمس و مصارف آنها، منشی و دبیران مختلفی داشت. در منابع تاریخی، در نام بردن از دبیران پیامبر(ص)، بین کاتبان وحی و غیر وحی، تفکیک نشده است.

مجموع دبیران پیامبر(ص) را بیش از پنجاه نفر ذکر کرده اند؛ امّا محقّقان، با بررسی روایات و توجّه به قرائن دیگر (مانند فضیلت تراشی برای برخی صحابه)، کاتبان وحی را شش نفر می دانند: امام علی(ع)، اُبـیّ بن کَعب، زید بن ثابت، عبد الله بن سعد بن ابی سرح، عثمان بن عَفّان، حَنظلة بن ربیع.

در این میان، امام علی(ع) جایگاه ویژه ای دارد. آنچه امام علی(ع) را از سایر کاتبان وحی متمایز می سازد، این است که وی نخستین فردی است که از آغاز وحی تا پایان، چه در مکّه و چه در مدینه، قرآن را نوشته است. هر گاه وحی نازل می شد و علی(ع) حضور نداشت، پیامبر(ص) وحی نازل شده را جداگانه برای وی املا می کرد تا بنویسد، ضمن این که پس از کتابت قرآن، پیامبر(ص) تفسیر و تأویل آیات و آیات ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، و عام و خاص را نیز به علی(ع) تعلیم می داد.

امام علی(ع) خود در این باره می فرماید: «هیچ آیه ای از قرآن بر پیامبر(ص) نازل نشد، مگر این که آن را برای من خواند و املا فرمود و من، آن را با خطّ خود نوشتم، و تأویل و تفسیر، و ناسخ و منسوخ، و محکم و متشابه، و خاص و عامّ آن را به من آموخت».[۱]


[۱]. الکافی، ج ۱، ص ۶۴، ح ۱.



بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت