مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : کمال الدین و تمام النعمه
محل نشر : قم
ناشر : انتشارات جامعه مدرسین
تاریخ انتشار : 1380ش
قطع : وزیری
زبان : عربی
رده بندی کنگره : BP‎‏ ‎‏141‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏9‎‏الف‎‏2
منبع: افق حوزه
جستجو در Lib.ir

کمال الدین و تمام النعمه

این کتاب از حضرت مهدی و غیبت او بحث می کند نه به عنوان اینکه عقیده به مهدویت عقیده ای شیعی است؛ بلکه مهدویت عقیده ای اسلامی و با عقیده به نبوت رسول خدا گره خورده است.

کمال الدین و تمام النعمه

این کتاب ـ تألیف شيخ صدوق، ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى( ۳۰۵- ۳۸۱ق) ـ از حضرت مهدی و غیبت او بحث می کند نه به عنوان اینکه عقیده به مهدویت عقیده ای شیعی است؛ بلکه مهدویت عقیده ای اسلامی و با عقیده به نبوت رسول خدا گره خورده است. از همین رو مؤلف در مقدمه اشاره می کند که بیش از ۲۰۰ سال است که مسلمانان روایات مهدویت را از رسول خدا و ائمه دین علیهم السلام اخذ کرده و در کتابهای خود نقل کرده اند.

شایان ذکر است که در مقدمه البیان کنجی شافعی از بیش از سی صحابه همچون امیر المؤمنین ام سلمه، عائشه، ام حبیبه، عبد الله بن عباس، ابن مسعود، سلمان، جابر بن عبدالله انصاری، ابو ایوب انصاری، طلحه، عبدالرحمان بن عوف و ... روایات مهدوی از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده است.

در کتاب ینابیع الموده از ۲۲ عنوان کتاب که اختصاصا درباره حضرت مهدی علیه السلام نوشته شده، نام برده است.

غیبت حضرت مهدی و آثار و فواید آن دیگر موضوعی است که علما بدان پرداخته اند؛ علامه محمدمهدی خرسان در مقدمه اش بر تصحیح کمال الدین، ۳۶ عنوان کتاب را نام برده که به موضوع غیبت حضرت حجت پرداخته اند.

امروزه موضوع مهدویت، کتابها و موسساتی را به خود اختصاص داده و پژوهشگران بسیاری در این عرصه به تحقیق می پردازند.

گزارشی از کمال الدین

این کتاب را با عنوان إکمال الدین و إتمام النعمه نیز چاپ کرده اند؛ به هر روی نام کتاب مأخوذ از آیۀ «الیوم أکملت لکم دینکم وأتمم علیکم نعمتی» است که در روز غدیر بعد از اعلام ولایت امیر المؤمنین علیه السلام نازل شد و چون امامت ائمه علیهم السلام تالی نبوت رسول خداست و این کتاب از خلیفه دوازدهم بحث می کند که وجودش نشانه کمال دین و اتمام نعمت خداست، کتاب نام کمال الدین گرفته است.

شيخ صدوق انگيزه خود را از تألیف کمال الدین چنین نگاشته است که بعد از آن كه سفرى به مشهد مقدس داشته به نيشابور رفته و شبهاتى درباره امام زمان عجل الله تعالى فرجه را از زبان شیعیان آنجا شنیده و سعی فراوان در حل آنها داشته است. سپس به قم آمده و در آنجا شيخ نجم الدين ابو سعيد محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن على بن صلت قمى را ملاقات کرده است؛ او را به زهد و علم و تقوی و ... ستوده است. در حین صحبت، او شبهه ای را از فلاسفه بخارا درباره حضرت مهدی نقل می کند و شیخ صدوق به آن جواب می دهد. شیخ نجم الدین درخواست تألیفی کتابی در این موضوع می کند و شیخ صدوق وعده اجابت می دهد تا آنكه شبى امام زمان عجل الله تعالى فرجه را در خواب می بیند که به شیخ صدوق فرموده است:« چرا كتابى درباره غيبت نمى‏نويسى تا خداوند به واسطه آن حوائجت را برآورده سازد؟» عرض می كند:« اى فرزند رسول خدا من در اين باره چند كتاب نوشته‏ام». آن حضرت می فرماید:« اينك كتابى بنويس و در آن به غيبت‏هاى پيامبران الهى نيز اشاره كن». پس از آن رؤیا شیخ صدوق به تألیف کمال الدین دست می یازد.

او در مقدمه با اشاره به اینکه آفرينش حجت خدا قبل از آفرينش ديگر انسان‏ها بوده، انتخاب امام و خلیفه را تنها شایسته خدا می داند، سپس به لزوم عصمت امام  اشاره کرده و سر سجود ملائکه به آدم را بیان می کند. وجوب شناخت حضرت مهدی و اثبات غيبت و حكمت آن مطلب دیگری است که شیخ صدوق در مقدمه بدان پرداخته است. آنگاه به آرای مختلف علما در غیبت اشاره و پاسخ اعتراض و شبهه مخالفان را می دهد.

او در آغاز جلد اول می گوید: « آغاز غيبت‏ها، غيبت مشهور ادريس پيامبر عليه السّلام است تا به غايتى كه كار شيعيانش به جايى رسيد كه تهيّه قوت برايشان دشوار شد و طاغوت زمانه گروهى از آنها را كشت و باقى آنها را فقير و هراسناك نمود، سپس ادريس پيامبر ظهور كرد و به شيعيانش مژده فرج و قيام قائمى از فرزندانش را داد كه آن نوح عليه السّلام بود. سپس خداى تعالى ادريس عليه السّلام را به سوى خود خواند و پيوسته شيعيان نسل اندر نسل در انتظار قيام نوح عليه السّلام بودند و عذاب سخت طواغيت را تحمّل مى‏كردند تا آنكه نبوّت نوح عليه السّلام آشكار گرديد».

به همین ترتیب ابواب دیگر کتاب را به غیبت پیامبران و اخبار غیبت رسول خدا صلی الله علیه وآله اختصاص داده است: ذکر آشکار شدن حضرت نوح؛ غیبت حضرت صالح؛ غیبت ابراهیم؛ غیبت یوسف؛ غیبت موسی؛ درگذشت موسى عليه السّلام و غيبت اوصياء و حجّتهاى پس از او تا روزگار مسيح عليه السّلام؛ بشارت عيسى بن مريم عليهما السّلام به خود پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم؛ روايات فاطمه زهرا عليها السّلام از حديث صحيفه در اسامى ائمّه و اينكه دوازدهمين آنها قائم عليه السّلام است؛ روایات امام حسن مجتبی؛ روایات امام حسین و ...

منکرین امام مهدی؛ میلاد ایشان؛ كسانى كه قائم عليه السّلام را ديدار كرده و با وى تكلّم كرده‏اند؛ علت غیبت؛ توقيعات وارده از قائم عليه السّلام؛ حدیث دجال و نوادر احادیث در زمینه غیبت از دیگر مطالب کتاب هستند.

شیخ صدوق این کتاب را در دو جلد و ۵۸ باب به سامان رسانده است.

ترجمه های کمال الدین

  1. ترجمه‏اى توسط يكى از فضلاى معاصر با علامه نورى و از سادات شمس آباد اصفهان؛
  2. ترجمه إكمال الدين نوشته سيد على بن محمد بن اسدالله امامى حسينى اصفهانى معاصر با صاحب رياض؛
  3. ترجمه محمد باقر کمره ای، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۶ق، تهران؛
  4. ترجمه منصور پهلوان، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۴ش، قم.

چاپهای کمال الدین

  1. چاپ سنگی، تصحیح قندهاری، خط محمد حسن گلپایگانی، بسعی و اهتمام محمد حسین و علی نقی كاشانی، دارالطباعه سیدباقر رازی، ۱۳۰۱ق؛
  2. انتشارات اسلامیه، ۱۳۵۶ش، تهران؛
  3. تصحیح علی اکبر غفاری، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۳۸۰ش، قم؛
  4. تصحیح علامه محمد مهدی خرسان، مطبعه حیدریه، ۱۳۸۹ ق / ۱۹۷۰ م / ۱۳۳۹ش، نجف؛ علامه خرسان عنوان اکمال الدین و اتمام النعمه را برگزیده است.

منابع:مقدمات کتب تراثیه از علامه سید محمدمهدی خرسان؛ ترجمه کمال الدین از منصور پهلوان؛ نرم افزار گنجینه، سایت lib.ir

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی