مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : روضة الشهدا ـ منبعی غیر قابل استناد در عاشوراپژوهی
محل نشر : قم
ناشر : دفتر نشر نوید اسلام
تاریخ انتشار : 1382ش
زبان : فارسی
رده بندی کنگره : BP‎‏ ‎‏260‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏2‎‏ر‎‏9
جستجو در Lib.ir

روضة الشهدا ـ منبعی غیر قابل استناد در عاشوراپژوهی

بخشی از روضه های تحریف شده، ریشه در این کتاب دارد و اگر سخنی از عاشورا در این کتاب آمده اما در منابع پیش از آن نیست، قابل پذیرش نیست.

منبع: دانشنامه امام حسین(ع)، ج ۱، ص ۹۸

کمال الدین حسین بن علی واعظ کاشفی (م ۹۱۰ ق) مبتکر سبْک قصّه پردازی و پردازش پندگونه از وقایع تاریخی است. او که سنّی یا شیعه بودنش معلوم نیست، شیفته اهل بیت(ع) بود و برای جذب عوام، حوادث تاریخی و بویژه حادثه عاشورا را با نثری دل پسند به داستان در آورد و در این میان، مطالب معتبر و غیر معتبر و مستند و بدون سند را با هم در آمیخت. تازگی سبْک، فارسی بودن و نیز انگیزه مؤلّف برای خوانده شدن کتابش در مجالس عزا، موجب شد که کتاب کاشفی، نه یک اثر تاریخی، بلکه یک اثر تبلیغی و حتّی تخیلی، شمرده شود.

متأسّفانه عدم توجّه به این مطلب و قرائت و استنساخ چندین باره آن ـ تا آن جا که سخنرانان مجالس سوگواری امام حسین(ع) را، «روضه خوان» نامیدند ـ، زمینه ورود بسیاری از اطّلاعات نادرست این کتاب را به فرهنگ عاشورا فراهم ساخت و در موارد متعدّدی، «زبان حال»، جانشین «زبان قال» حماسه سرایان کربلا گشت.

مصحّح و حاشیه نگار کتاب، علّامه میرزا ابو الحسن شَعرانی، نیز در مقدّمه اش بر کتاب، به این موضوع، اشاره کرده است:

از نقل ضعیف در روضة الشهدا، عجب نباید داشت؛ چون در ادای مقصود واعظ، قوی است، اگر چه برای مقصود مورّخ، کافی نیست.[۱]

پیش از شعرانی نیز، میرزا عبد اللّه اَفَندی، همکار عالم و کتاب شناس علّامه مجلسی، اکثر روایات این کتاب و بلکه همه آن را مأخوذ از کتب غیر مشهور و غیر قابل اعتماد دانسته است.[۲]علّامه سید محسن امین عاملی نیز این سخن را تأیید نموده است.[۳]محدّث نوری، برخی گزارش های کتاب را بدون پشتوانه تاریخی خوانده[۴]و شهید مطهّری، آن را پر از دروغ، و تألیف و نشر این کتاب را مانع مراجعه به منابع اصلی و مطالعه تاریخ واقعی امام حسین(ع) دانسته است.[۵]شهید سید محمّد علی قاضی طباطبایی نیز مطالب آن را به جهت تعارض با مقاتل معتبر، بی ارزش و از درجه اعتبار، ساقط می داند.[۶]نمونه های متعدّدی از اخبار غیر قابل باور را می توان در جای جای این کتاب دید.[۷]


[۱]روضة الشهدا: ص ۶ (مقدّمه) .

[۲]رياض العلماء: ج ۲ ص ۱۹۰ .

[۳]أعيان الشيعة: ج ۶ ص ۱۲۲ .

[۴]لؤلؤ و مرجان: ص ۲۸۷ ـ ۲۸۸ .

[۵]حماسه حسينى: ج ۱ ص ۵۴ .

[۶]تحقيق در باره اوّلْ اربعين حضرت سيّد الشهدا عليه السلام: ص ۶۶ .

[۷]مانند: بيست و دو هزار زخم در پيكر امام حسين عليه السلام (روضة الشهدا: ص ۶۰)، چسبيدن سر به تنه فرزندان ? مسلم بن عقيل (ص ۲۴۱)، حضور هاشم مرقال (هاشم بن عتبة) در كربلا (ص ۳۰۰)، قصّه زعفر جنّى (ص ۳۴۶) و عروسى قاسم (ص ۳۲۱) .