مفهوم لقاء الله در آيات و روايات

زهرا محسني زاده

چکيده

ديدار پروردگار، از مباحث توحيدي مطرح شده در آيات و روايات اهل بيت عليهم السلام است. در نگاه اوليه، بين اصل اعتقادي ممکن نبودن مشاهده خداوند از يک سو، و اشاره به وقوع ديدار خداوند براي برخي مؤمنين از سوي ديگر، تعارض ظاهري ديده مي‌شود. در اين ميان برخي تفاسير، با اشاره به رواياتي، با انکار امکان مشاهده خداوند، ديدار او را به معني بعث و قيامت گرفته‌اند؛ چنانچه برخي نيز با استناد به ديگر روايات، معنايي بالاتر و عميق‌تر از ديدار پروردگار ارائه کرده‌اند که شرايط خاص خود را مي‌طلبد و شامل برخي مؤمنين مي‌شود.

کليد واژه‌ها: رؤيت، ديدار پروردگار، قرآن کريم، مؤمن، ديدار خاص.

لقاء، در لغت به معني تقابل دو شيئ است (معجم مقايس اللغه: ج5 ص261). آنچه در ابتداي امر از معناي آن به نظر مي‌رسد، ديدار خداوند است، اما بايد بررسي کرد، با توجه به اصول و محکمات عقائد توحيدي، لقاء و ديدار خداوند چگونه قابل توضيح و بيان صحيح است.
در اين ميان، تمامي فرق اسلامي به گونه واحدي به موضوع رؤيت خداوند، نپرداخته‌اند و اختلاف نظراتي در اين ميان وجود دارد.

ابطال نظريه امکان ديدن مادي خداوند

فرقه مجسمه و کراميه معتقدند که ديدن خداوند با چشم سر امکان دارد؛ به اين صورت که مي‌توان خداوند را از سوي بالا ديد. اشاعره، با وجود قائل بودن به تجرد خداوند متعال مي‌گويند، مي‌توان خداوند را با چشم ديد، البته نه آن گونه که قائلين به مجسمه عقيده دارند، بلکه خداوند ديده مي‌شود در حالي که نه بالا است و نه پايين، نه راست است و نه چپ، نه جلو است و نه عقب، نه