تاريخ : چهارشنبه 1396/5/25 تاریخ ایجاد:
کد خبر: 60284
رویه ناصحیح در برخورد با اوصاف ائمه(ع)
زندگی ائمه(ع) به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، زندگی یک انسان ۲۵۰ ساله است که متناسب با شرایط زمان و مکان تصمیمات مختلفی گرفتهاند و براین اساس هم برخی ویژگیهای در هر امام برجستهتر از امام دیگر است، اما رویه مردم در برخورد با صفات ائمه(ع) شکلی ناصحیح به خود گرفته است.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) گرچه همه ائمه(ع) براساس اعتقاد ما شیعیان در دایره و دامنه عصمت و علم قرار دارند و اتصاف صفتی برای یک امام به معنای نفی آن صفت برای سایر ائمه(ع) نیست چه اینکه علم، لازمه داشتن عصمت است و چون امامت با عصمت تعریف میشود همه ائمه(ع) عالم آل محمد(ص) هستند.
در میان ۱۲ امام بزرگوار، برخی همانند امام رضا(ع) صفت عالم آل محمد به خود گرفتهاند؛ صفتی که در میان صفتهای دیگر امام مانند «غریب» و «ضامن آهو» غریب است، حال آن که شایستهتر آن است که در نهادینهسازی شناساندن ائمه(ع) در ذهن و افکار کودکان و نوجوانان و سایر اقشار مردم ایشان را به چنین صفاتی بشناسانیم اگرچه این شناساندن منافی با به کار بردن مظلومیت غریبی آقا و ذکر برخی کرامات مانند ضامن آهو نیست.
یکی از دلایلی که برای اتصاف این صفت به این امام بزرگوار که امروز طبق نقلی روز شهادت آن امام و روز زیارتی ایشان است مواجهه فکری امام با ادیان و فرق مختلف به خصوص در طول دوره حضور در مرو است؛ زیرا امام(ع) که ولیعهدی مامون را به مصالحی پذیرفت با توجه به حضور در مرکز خلافت و رجوع علما و اندیشمندان فرق و ادیان و مذاهب اسلامی جلسات مناظره و مباحثه زیادی داشتند که براساس تکلیف باید از کیان دین دفاع میکردند و از سوی مامون نیز تلاش داشت تا در پرتو مواجهه امام با افکار دگراندیشان، علم دوستی و آزاداندیشی خود را ترویج کند و آن را به خدمت تقویت حکومت خویش بگیرد و اینکه گفته میشود مامون قصد داشت تا امام را در این وادی به چالش کشد و تسلیم او در مقابل دیگران شاهد باشد شاید چندان با قرائن سازگاری نداشته باشد.
تلاش مأمون برای وجاهتتراشی برای حکومت خود
حجتالاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری، رئیس انجمن تاریخپژوهان حوزه علمیه در گفتوگو با ایکنا در این باره گفت: در اینکه خلفای عباسی با ائمه(ع) دشمنی داشتند جای شک و تردید نیست ولی برخی حتی از علمای شیعه بر شیعه بودن مامون نظر دادهاند که البته طبق قرائن به هیچ وجه این مسئله صحیح به نظر نمیرسد؛ با این مقدمه و با توجه به برخی اعترافات تاریخی خود مامون میتوان گفت که این خلیفه عباسی، قصد داشت امام را ولیعهد خود قرار دهد تا امام به حق بودن حکومت عباسیان اعتراف کند و نوعی وجاهتتراشی و مشروعیتبخشی برای حکومت او تلقی شود که البته با مواجهه حکیمانه امام این نقشه نقش بر آب شد.
تلاش مأمون برای شکست امام در مناظرات
مطهری عنوان کرد: از طرف دیگر مامون با توجه به اینکه مرو محل رفت و آمد گروههای مختلف علمی و اندیشمندانی از ادیان و فرق مختلف شده بود نیاز به فردی داشت که بتواند این مناظرات را مدیریت کرده و پاسخگوی سؤالات و شبهات باشد تا هم حکومت خود را علمدوست معرفی کند و هم موجب تقویت پایههای آن شود و از سویی مرو را به مرکز علمی آن دوره تبدیل کند البته در کنار همه این مسایل و به خصوص با اوج گرفتن محبوبیت امام(ع) در میان مردم و احساس خطر مامون نباید این تحلیل را هم از ذهن دور داشت که مامون تلاش میکرد تا امام به نحوی در برخی مناظرات شکست بخورد و جایگاه او تضعیف شود.
[عالم آل محمد؛ صفت غریب امام غریب(ع)/ رویه ناصحیح در برخورد با اوصاف ائمه(ع)]
رئیس انجمن تاریخپژوهان حوزه علمیه تصریح کرد: امام رضا(ع) فرمودهاند که من در مدینه بودم و نامههای من در شرق و غرب جهان اسلام خوانده میشد؛ یعنی امام قبل از سفر به مرو هم دامنه نفوذ زیادی داشتند اما این نفوذ در مرو و به خصوص بعد از نماز عید بسیار زیادتر شد و بعید نیست مامون نیم نگاهی به این مسئله داشت که امام در مناظرات شکست بخورد و دامنه نفوذ ایشان کمتر شود.
رویه نادرست در برخورد با اوصاف اهل بیت(ع)
مطهری در ادامه با بیان اینکه متاسفانه رویه ما در برخورد با ویژگیهای ائمه(ع) رویه چندان درستی نیست، عنوان کرد: مثلا در معرفی امام حسین(ع) بیش از آن که بر شجاعت و ایثار و دلاوری اصحاب کربلا تاکید کنیم بر بعد مظلومیت ایشان تاکید داریم و گاهی به علت غلو در این مسئله، مظلومیت ایشان را به استیصال و درماندگی نیز تعبیر میکنیم در حالی که کربلا صحنه نمایش اوج ایثار و شجاعت و جوانمردی در کنار مظلومیت و غربت است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: در مورد امام رضا(ع) نیز با اینکه مهمترین صفت ایشان عالم آل محمد(ص) است ما بر غربت وی تاکید زیادتری داریم و حتی اگر در میان مردم برویم و از آنان سؤال کنیم که عالم آل محمد کیست کمتر کسی را خواهیم یافت که جواب این سؤال را بداند.
وی تاکید کرد: البته این سخن به معنای آن نیست که امام غریب و مظلوم نبود؛ زیرا امام(ع) در شرایطی به مرو سفر اجباری کرد که نتوانست فرزندش که به تعبیر ایشان نعمت برای شیعه است، همچنین همسرانشان را با اینکه جزء رسوم رایج در آن دوره بود با خودشان ببرند و کیفیت وداع امام با قبر پیامبر(ص) و اهل بیتشان نیز گویای این مسئله است.