آموزه های غالیان؛ گونه شناسی و شیوه های وضع

نشریه : علوم ومعارف قرآن وحدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی رازی زاده
پديدآورنده : علی ایمانی مقدم
پديدآورنده : زهرا رازی زاده

سال 1395 / شماره پیاپی / صفحه 9-32

چکیده :

غالیان برای دنیاطلبی و یافتن موقعیت در جامعه، به تاسیس جریانی اقدام کردند که آموزه‌هایی خلاف اصول دین و مذهب ارائه می‌کرد. با گسترش این جریان و به‌سبب تکفیر سران آن از سوی ائمه ‌اطهار(، غالیان به وضع حدیث روی آوردند و برای باورپذیری بیشتر، آنها را به خاندان نبوت( نسبت دادند.نوشتار پیش رو می‌کوشد ضمن معرفی مهم‌ترین آموزه‌های جریان غلو، شیوه‌های این جریان در وضع احادیث و قرار دادن آنها در میان مکتوبات حدیثی شیعه را مورد توجه قرار دهد؛ چراکه شناخت گونه‌ها و چگونگی وضع احادیث از سوی این جریان، می‌تواند ضمن امکان شناخت احادیث سره از ناسره، تصویری روشن‌تر از تلاش‌های انحرافی این جریان و موضوعات مورد توجه آنها ارائه کند. بدین‌منظور با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی، اطلاعات به دست آمده به‌شیوه کتابخانه‌ای را در سه بخش دس در روایات، ارائه تفسیرهای انحرافی و جعل حدیث مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
خلاصه ماشینی: "1 با فرض پذیرش روایت نقل شده از امام باقر( و با توجه به نکات ارائه شده درباره این روایت و مطالبی که پیش‌تر نیز بیان شد، می‌توان نتیجه گرفت شیوه‌هایی که غالیان برای ترویج آموزه‌های خود مورد استفاده قرار می‌دادند، همیشه به جایگاه اهل‌بیت( آسیب وارد می‌کرد. 2 اگر امکان فرود یک ستاره به خانه شخصی تلقی به قبول گردد و این روایت حمل بر معجزه شود، باز هم یک اشکال اساسی به این گزارش وارد است و آن این‌که سوره نجم مکی است و به نظر می‌رسد فضای روایت نقل شده در مدینه و در زمان سیطره رسول گرامی اسلام( بر اوضاع شهر و منطقه بوده باشد؛ ثانیا روایت‌های مشابه دیگری وجود دارد که ابن‌عباس نقل کرده است که پدرش بسیار علاقه‌مند بود که ستاره در منزل او فرو افتد 3 و از آن‌جایی که عباس در زمان جنگ بدر در سال دوم هجری به همراه سپاه مشرکان بود، 4 هرچند به اجبار، به نظر نمی‌رسد در مکه امکان داشتن چنین آرزویی برای او وجود داشته است. نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این مسئله است که بیان این گزارش، بسیار نزدیک به گزار‌ش‌هایی است که معمولا غالیان از آن استفاده می‌کنند؛ چراکه آنها علاقه‌مند هستند برای هر اتفاق، دلایلی عجیب و خارق‌العاده ذکر کنند؛ مانند کور شدن چشم پیرمردی که پدر و عمویش نیز کور شده بودند 5 با بال فرشته، بسیار فانتزی به نظر می‌رسد."

کلیدواژه‌های مقاله :آسیب های حدیث ،آموزه های جریان غلو ،دس در روایات ،تفسیر های انحرافی ،وضع حدیث