فضای گفتمانی تدوین بحار الانوار در عصر صفوی

نشریه : شیعه شناسی

نویسنده : پديدآورنده : حسام الدین آشنا
پديدآورنده : سبحان رضایی

سال ششم / شماره پیاپی 24 / صفحه 7-52

چکیده :

بررسي مجموعه تاثيرگذاري همچون بحارالانوار، بدون نگاه به بستر تاريخي - جغرافيايي اش کاري ناقص و سهل انگارانه است. اين مقاله به عوامل تاريخي و اجتماعي تحقق چنين پديده فرهنگي را در ايران عصر صفوي مورد ارزيابي قرار داده است. آستانه شروع نظام صفوي و مراحل گوناگوني تکامل اجتماعي و سياسي آن و الگوها و قطب هاي ديني موجود در آن، در ابتدا مورد توجه قرار گرفته، پس از آن، نحوه اجتماعي شدن علامه محمدباقر مجلسي (مولف بحارالانوار)، تجربه هاي سياسي و عوامل روابط موثر بر او تحليل و ارزيابي شده است. مجموعه آثار علامه، انگيزه مولف در نگارش بحارالانوار، ساختار کتب حديثي و به خصوص بحارالانوار، روش علامه مجلسي در اين اثر، مطالب موجود در آن و بازتاب بحارالانوار در ايران، از ديگر سرفصل هاي اين مقاله است. نتايج مطالعات نشان مي دهد: علامه مجلسي در جايگاه شيخ الاسلام عصر صفوي با تاليف آثار فارسي و عربي گوناگون، طيف مخاطبان متفاوت خويش را تغذيه کرده است و بدين وسيله موجبات تقويت و گسترش دولت حاکم را فراهم آورده و پس از آن، موجب نهادينه شدن آن گفتمان شده است.

کلیدواژه‌های مقاله :تدوین حدیث، بحار الانوار، صفویه