اخلاق محیط زیست با نگاهی به روایات فریقین

نشریه : مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی

نویسنده : پديدآورنده : علی شیعه علی

سال هشتم / شماره پیاپی 31 / صفحه 50-59

چکیده :

دین مبین اسلام همان‌‌طور که به خود انسان و زندگی او توجه داشته است و دستورات و احکامی برای سبک و شیوه این زندگی در نظر گرفته است، به محیط زندگی بشر نیز توجه خاصی نشان داده است. محیطی که از آن امروزه تحت عنوان محیط زیست نام می‌‌برند و از عناصر مهمی همچون آب، خاک و زمین و ... تشکیل یافته است. علاوه بر این در دین مبین اسلام از اخلاق اسلامی سخن به میان می‌‌آید که در کنار فقه اسلامی به مثابه دو بال برای عروج انسان در نظر گرفته می‌‌شوند. در اخلاق اسلامی نیز شاخه‌‌ای به نام اخلاق کاربردی وجود دارد که ناظر بر اعمال و کردار انسانی است و به بیان بهتر رفتار او در قبال محیط اطراف و رابطه با دیگر افراد جامعه را مورد بحث قرار می‌‌دهد. در مقاله پیش رو ابتدا بحثی پیرامون مفهوم محیط زیست و همچنین اخلاق کاربردی مطرح و سپس به یکی از فروع اخلاق کاربردی؛ یعنی اخلاق محیط زیست پرداخته می‌‌شود. اخلاق محیط زیست در واقع برخورد انسان با محیط زندگی اطراف خود اعم از محیط زیست جانوری، گیاهی و حتی بی‌‌جان را مورد بحث و بررسی و البته تقنین اخلاقی قرار می‌‌دهد. در این مورد آیات و روایات نسبتاً قابل توجهی در دین مبین اسلام وارد شده است که به تبیین این قواعد اخلاقی پرداخته‌‌اند و از این رو با مبنا قرار دادن روایات صحیح به تبیین گوشه‌‌ای از احکام فقهی و اخلاقی دین اسلام پیرامون طبیعت و محیط زیست پرداخته می‌‌شود. در پایان این نتیجه حاصل می‌‌شود که دین مبین اسلام با ارزش قائل شدن برای طبیعت، موجودات و کائنات، انسان مسلمان را موظف می‌‌کند در کنار وظایف عبادی و اجتماعی خویش، توجه خاصی به محیط زندگی اطراف خویش داشته باشد و با رعایت دستورات اخلاقی و حتی فقهی مرتبط با آن، حتی برای رشد و تعالی روحی و فرهنگی و ارزشی خویش نیز زمینه‌‌سازی نماید.

کلیدواژه‌های مقاله :اخلاق؛ محیط زیست؛ روایات؛ احادیث فریقین