بررسی تطبیقی اصول و مبانی تفسیری ملا محسن فیض کاشانی(ره) و علامه طباطبایی(ره)

نشریه : پژوهش نامه قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : سید ابوالقاسم نقیبی
پديدآورنده : فاطمه نقیبی

چکیده :

ملا محسن فیض کاشانی(ره) از علماء قرن11 هجری قمری است که اثر جاودان «تفسیر الصافی» را از خود به جای گذاشته است. از دیگر مفسران معاصر عالم تشیع علامه طباطبایی است که صاحب تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن » است. تفسیر فیض یک تفسیر مشهور روایی یا مأثور است که بر نقل روایات مبتنی است؛ گر چه درکنار این روش ازاصول عقلانی, عرفانی و تا حدی اجتهادی بهره جسته است. بر خلاف این خاستگاه, تفسیر المیزان برشیوه قرآن به قرآن استوار است.علامه نه تنها به شدت از این شیوه دفاع می کند که از کاربردهای مختلف این روش آنهم در سطح وسیعی در تفسیرش استفاده کرده است. گرچه این دو مفسر از فیلسوفان مشهور زمان خویش اند و هر دو صاحب تفسیر اثری به مفهوم عام آن هستند، اما در اتخاذ اصول تفسیری هریک صاحب سبک خاصی اند. تحقیق حاضر ضمن اشاره به وجوه مشترک نگاه هر دو مفسر, از اصول و مبانی مختلف تفسیری هریک سخن می گوید تا در مقایسه ای تطبیقی میان این اصول و تحلیل و بررسی تفاوت سبک ها , به اختلاف دیدگاه های تفسیری هر یک برسد. از مطالعه این دو اثر تفسیری می توان فهمید که در استفاده ازروایات , دیدگاه های عقلی و عرفانی و شیوه قرآنی ارجاع برخی آیات به دیگر آیات , هر دو مفسر نگاه های مشترکی دارند ؛اما در میزان استفاده و اهتمام بر هریک از اینها تفاوت های آشکاری میان این دو مفسر شیعی قابل مشاهده است.گرچه می توان گفت تاثیر مشرب های فکری زمان هر یک از دو مفسر قطعا بی تاثیر در انتخاب شیوه های تفسیری آنها نبوده است ؛چرا که یکی متعلق به عصر اخباری گری و دیگری متعلق به قرن معاصر است که تضارب آراء و اجتهاد و استنباط فکری در حوزه دین رو به تکامل هر چه تمامتر پیش می رود.