كيهان‏ شناسى ذكر

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : اسماعیل علیخانی

چکیده :

يكى از واژگان كليدى در عرفان، «ذكر» و به ياد خدا بودن در همه اوقات و همه اعمال است. ابن‏ عربى مطابق اين معنا، ذكر را به «همراه مذكور بودن» تعريف مى‏ كند. استفاده از واژه ذكر بيانگر رابطه دوسويه خدا و انسان است. به نظر ابن‏ عربى، ذكر با نبوت پيوند دارد؛ زيرا اين وظيفه پيامبران است كه خدا را به ياد مردمان بياورند. به عبارت ديگر، آنان «مذكّر» خدا از جانب خدا هستند.
لازمه به ياد خدا بودن اين است كه يگانگى و حقيقت مطلق و بى ‏نهايتش را محور انديشه، گفتار و كردار قرار دهيم. اين، همان «پرستش» و «بندگى» حقيقى (واكنش شايسته به توحيد و نبوت و عصاره عملى ذكر از منظر قرآن و سنت) است كه برترين كمال انسان به شمار مى ‏رود. به بيان ديگر، ذكر خدا مستلزم اعمال، حالات و معرفت است. اين معرفت معرفتى نظرى نيست، بلكه معرفتى ذوقى و شهود حقيقى حضور مطلق خداست.