مصونیت از کسالت در عبادت (۲)
و لا تَبتَلِيَنّي بِالكَسَلِ عَن عِبادَتِك.[۱]
دومین نکته در تبیین این فراز نورانی که در آن از خداوند متعال تقاضا می‌شود: «مرا به تنبلى در عبادتت گرفتار مکن» این است که در روایات فراوانی تنبلی و کاهلی در انجام عبادات مذموم شمرده شده است. گاه انسان در انجام عبادات تنبلی می‌کند و مثلا می‌گوید: «اینکه قبل از خواب وضو بگیرم، خیلی اهمیت ندارد» در نتیجه آن را ترک می‌کند.
امام صادق (علیه السّلام) ـ طبق نقل ـ می‌فرماید:
إِيّاكُم وَ الكَسَلَ! إِنَّ رَبَّكُم رَحِيمٌ، يَشكُرُ القَلِيلَ، إِنَ الرَّجُلَ لَيُصَلِّي الرَّكعَتَينِ تَطَوُّعاً يُرِيدُ بِهِما وَجهَ اللَّهِ فَيُدخِلُهُ اللَّهُ بِهِما الجَنَّةَ، وَ إِنَّهُ لَيَتَصَدَّقُ بِالدِّرهَمِ تَطَوُّعاً يُرِيدُ بِهِ وَجهَ اللَّهِ فَيُدخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الجَنَّةَ، وَ إِنَّهُ لَيَصُومُ اليَومَ تَطَوُّعاً يُرِيدُ بِهِ وَجهَ اللَّهِ فَيُدخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الجَنَّةَ.[۲]
از تنبلى بپرهيزيد! پروردگار شما، مهربان است و از اندك، سپاس‌گزارى مى‌كند. آدمى، دو ركعت نماز مستحبّى براى رضاى خدا مى‌خواند و خداوند به واسطه همان دو ركعت، او را به بهشت مى‌برد. يك درهم صدقه مستحبّى براى رضاى خدا مى‌دهد و خداوند به سبب همان يك درهم، او را به بهشت مى‌برد. يك روز روزه مستحبّى براى رضاى خدا مى‌گيرد و خداوند به خاطر همان يك روز، او را به بهشت مى‌برد.
انسان نمی‌داند کدام یک از عباداتش مورد قبول واقع می‌شود، ممکن است، برخی از عباداتی که تصورش را هم نمی‌کرده موجب جلب رضایت خداوند شود، از این رو، در برخی روایات وارد شده که هیچ کار خوبی را کوچک نشمار، چه بسا رضایت خدا در همان باشد.
نه تنها انسان نباید در انجام عبادات کسالت به خرج دهد، بلکه باید عبادت را با نشاط انجام دهد، به همین جهت، در دعاهای رسیده از معصومان، علاوه بر اینکه از خداوند، رهایی از کسالت درخواست شده، نشاط و شادابی نیز طلب شده است، چنانکه امام زين‌العابدين (علیه السّلام) در مناجات خود به خداوند متعال، عرضه مى‌دارد:
رَبَّنا ... وَ امنُن عَلَينا بِالنَّشاطِ و أعِذنا مِنَ الفَشَلِ وَ الكَسَلِ.[۳]
پروردگارا! با نشاط بر ما منّت گذار و ما را از سستى و كسالت، پناه ده.
