نقد و بررسی روایات اسباب نزول سوره ضحی

نشریه : حدیث و اندیشه

نویسنده : پديدآورنده : رسول محمد جعفری
پديدآورنده : حسین محمدی

سال دوازدهم / شماره پیاپی 23 / صفحه 28-46

چکیده :

در آثار گوناگون، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش‌شده است. اما از آنجاکه تمام روایات اسباب نزول به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آن‌ها همت گمارند. سورۀ ضحی نیز، آکنده از روایات اسباب نزولی است که دچار ضعف از ناحیه سند و متن است که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در این زمینه انجام ‌نشده ­است. در این نوشتار تمامی روایات این بخش، از هر دو جنبه سند و متن نقد و بررسی شده است. در بررسی‌ها مشخص شد روایات از برخی جهات همچون ضعف‌های رجالی و یا فهم الحدیثی مانند ارسال سند، راویان ضعیف، عدم استناد روایت به صحابی شاهد نزول، ضعیف هستند و از جهت متن نیز به دلیل اشکالاتی مانند: ناسازگاری با سیاق سوره، عدم مطابقت با دیگر آیات قرآن، مخالف بودن با روایات ترتیب نزول، هم‌زمان نبودن قصه با نزول آیات، ناسازگاری با جایگاه پیامبر(ص)، وجود اضطراب و اختلاف روایات ذیل سوره، مخدوش هستند. در نهایت حتی با فرض صحت این گزارش‌ها حداکثر می‌توان گفت اغلب آن‌ها اجتهاد و تطبیق راوی بر آیات قرآن است.

کلیدواژه‌های مقاله :روایات؛ اسباب نزول؛ سوره ضحی؛ سند؛ متن