86 . باب در بيان اطعام مؤمن ۱
۲۱۷۴.محمد بن يحيى ، از احمد بن محمد بن عيسى ، از ابويحيى واسطى ، از بعضى از اصحاب ما ، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده است كه فرمود :«هر كه مؤمنى را سير گرداند ، بهشت از براى او واجب شود . و هر كه كافرى را سير گرداند ، بر خدا واجب باشد كه اندران او را از زقّوم ۲ پر كند؛ خواه مؤمن باشد و خواه كافر» .
۲۱۷۵.از او ، از احمد بن محمد ، از عثمان بن عيسى ، از بعضى از اصحاب ما ، از ابوبصير ، از امام جعفر صادق عليه السلام روايت است كه فرمود :«هر آينه اگر مردى از مسلمانان را طعام دهم، دوست تر است در نزد من از آنكه افقى از مردمان را طعام دهم» . عرض كردم كه : افق چيست؟ فرمود : «صد هزار كس يا زيادتر باشد» . ۳
۲۱۷۶.از او ، از احمد ، از صفوان بن يحيى ، از ابوحمزه ، از امام محمد باقر عليه السلام روايت است كه فرمود :«رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود كه : هر كه سه كس يا سه گروه از مسلمانان را طعام دهد ، خدا او را از سه بهشت طعام دهد كه در ملكوت آسمان ها است ، يكى : فردوس و ديگرى : بهشت عدن و سيم : طوبى ، و [نيز] از درختى كه بيرون آيد از بهشت عدن كه پروردگار ما آن را به دست قدرت خود نشانيده» . ۴
1.و اطعام به معنى طعام دادن است و طعام خوردنى باشد . و دور نيست كه در اينجا به معنى چشانيدن باشد كه شامل شراب دادن نيز باشد . (مترجم)
2.و زقّوم ـ به فتح زاى هوّز و ضمّ قاف مشدّد ـ ، نام درختى است در دوزخ كه ميوه اش همچو سرهاى شياطين باشد و بار آن تلخ است . و در مؤيّدالفضلاء مسطور است كه درختى است در باديه كه سقمونيا صمغ و جدوى آن است . (مترجم)
3.و اُفُقْ ـ به ضمّ همزه و سكون فاء و به ضمّ آن ـ ، به معنى كنار جهان است يا آن چه هويدا باشد از كنارهاى آسمان يا محلّ وزيدن باد صبا و شمال و دبور و جنوب . و آن چه حضرت عليه السلام در تفسير آن فرموده است، در هيچ كتابى از كتب لغت مذكور نيست؛ پس آن چه در اين حديث است يا بنابر حذف مضاف است؛ يعنى اهل افق ، يا آنكه اين معنى از جمله آنها است كه اهل لغت اطّلاع بر آن به هم نرسانيده اند . و زمخشرى در فائق خويش گفته است كه : حكايت مى شود كه يزيدى به كسائى گفت كه : از جانب تو چيزى چند از لغت بر ما وارد مى شود كه ما آنها را نمى شناسيم؛ پس كسائى گفت كه : تو با اين چه نسبت دارى . با مردم از اين علم نيست ، مگر زيادتى آب دهان من؛ پس يزيدى از روى خوارى خاموش شد . و مؤيّد وجه اوّل است آن چه در حديث بعد از اين مى آيد كه حضرت آن را به ده هزار كس تفسير فرموده؛ چه اهل آفاق مختلف اند در كمى و بسيارى . (مترجم)
4.و مخفى نماند كه اين حديث مصحّح قول كسى است كه مى گويد : طوبى بهشت است ، وليكن قولِ آنكه آن را درختى در بهشت مى داند رد نمى كند؛ چه احاديثْ در خصوص درخت طوبى بسيار است . بلى ، اگر مثال اين احاديث را در مباحث الفاظ حجّت دانيم ، چنان كه اظهر و اقوى است ، بر اهل لغت وارد مى آيد كه ترديد ايشان درست نباشد؛ چه ايشان مى گويند : طوبى نام بهشت است يا درختى است در آن . يا مى گويد كه : طوبى نام بهشت است . و بعضى گفته اند كه : نام درختى است كه در آن است . و امثال اين عبارت كه در نفى اشتراك آن شركت دارند . (مترجم)
