تحلیلی بر روایات منع آموزش سوره یوسف به زنان

نشریه : مطالعات فهم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی شریفی
پديدآورنده : فرزاد دهقانی

سال چهارم / شماره پیاپی 7 / صفحه 81-103

چکیده :

سوره مدنی یوسف که به احسن القصص معروف است سرشار از آموزه­ های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی عبرت ­آمیز و پیام‌های هدایتی برای انسان­ ها است. با این وجود، روایاتی در کتب حدیثی موجود است که حاکی از آن است که این سوره را نباید به زنان تعلیم داد و در عوض، باید سوره نور را به آنان یاد داد. اسناد این روایات به‌رغم برخی طعن‌ها، بر بی‌اعتباری مطلق دلالت ندارد و با تجمیع قرائن، قابل اعتمادند. مفاد این روایات به دلیل مخالفت با روایات اهمیت تعلیم قرآن، تاریخ صدر اسلام، قرآن و وجه اعجاز آن و هدف سوره یوسف و طبق احادیث عرضه، بر حرمت تعلیم، دلالت ندارد. کراهت تعلیم این روایات پس از بررسی محتوایی، مجددا اثبات می‌شود؛ چرا که مخصوص یک مقطع زمانی بوده و مطابق با شرایط اجتماعی و ذهنیات دوران عرب صدر اسلام در مورد زنان است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی نشان می­ دهد که این روایات در محیطی مردسالار صادر شده است که زنان ارزش و احترام کمتری داشته­ اند و تلویحاً نشان می­ دهد برخی مسلمانان در آن زمان، هنوز مفاهیم عالی سورة یوسف را به صورت شایسته درک نکرده و آن را داستان عاشقانه می­ پنداشتند. در این روایات، شواهدی از جمله ناراحتی سکونی از دختردار شدن، شغل نخ‌ریسی و ویژگی ساختمان‌های آن زمان که طبقات بدون حصار و حفاظ بودند، وجود دارد که مقطعی بودن حکم کراهت این روایات را نشان می ­دهند. اگر چنین روایاتی از معصوم (ع) صادر شده براساس نسخ تمهیدی بوده است.

کلیدواژه‌های مقاله :سوره یوسف؛ روایات نهی تعلیم؛ کراهت تعلیم؛ زنان؛ نسخ تمهیدی