رابطه حدیث و علوم

نشریه : پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : سید لقمان حکیمی

سال سوم / شماره پیاپی 4 / صفحه 119-152

چکیده :

در پی توسعه چشم‌گیر علوم و با توجه دیدگاه‌ها منتقدان نسبت به دین مسیحیت در غرب، رابطه حدیث و علوم به یکی از مهمترین پرسش‌های دنیای معاصر تبدیل شده است. هر چند این رابطه به صورت ضمنی در مبحث «رابطه علم و دین» جای دارد، با توجه به قطعی الصدور نبودن حدیث، نیاز است تا «رابطه حدیث و علوم» به صورت مستقل مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش تلاش می‌شود با بررسی دیدگاه مسلمانان نسبت به حدیث و با توجه به جایگاه علم در اسلام و همچنین با توجه به بررسی تاثیر دین اسلام در پیشرفت و توسعه علوم، گستره این رابطه تعیین گردد. دیدگاه اول درباره رابطه حدیث و علوم متمایز انگاری این دو از حیث موضوع، اهداف و غایات است. این دیدگاه برگرفته از نظر غربیانی است که درصدد دفاع از دین برآمده‌اند با توجه به حجم مسائل علمی طرح شده در دین اسلام، قابل قبول نیست. دیدگاه دوم متعارض انگاری حدیث و علوم است که ناشی از آموزه‌های محرف مسیحیت و تقابل دانشمندان با این آموزه‌هاست. حجم مطالب علمی صحیح طرح شده در دین اسلام و شیوه‌های رفع تعارض به کارگیری شده توسط عالمان مسلمان، این دیدگاه را نیز قابل قبول نمی‌نماید. دیدگاه سوم متداخل انگاری حدیث و علوم است. تفسیر متعادل از این دیدگاه حاکی از آن است که با توجه به اینکه خداوند خالق عالم تکوین و تشریع است میان علم و دین هماهنگی بوده و ضمن اینکه بخشی از مطالب علمی در دین طرح شده، تعارض قطعی میان این دو قابل قبول نیست. تشویق اسلام نسبت به علم آموزی، اهتمام اسلام به همه رشته‌های علمی، مناظرات اهل بیت(ع) با دانشمندان، شکل‌گیری نهضت ترجمه در اسلام و تعدد دانشمندان اسلامی در رشته‌های مختلف علمی از مؤیدات این دیدگاه است.

کلیدواژه‌های مقاله :حدیث، علوم، رابطه حدیث و علوم، رابطه علم و دین، تمایز، تداخل، تعارض