امام کاظم علیه السّلامفرمودند:
بِئسَ العَبدُ عَبدٌ یَکُونُ ذا وَجهَینِ وَ ذا لِسانَینِ، یُطری اَخاهُ إِذا شاهَدَهُ، وَ یَاکُلُهُ إِذا غابَ عَنهُ؛
بد بنده ای است، بنده ای که دو رو و دو زبان باشد، هرگاه برادر دینی اش را می بیند، او را می ستاید و تملّق می گوید، ولی پشت سرش (با بدگویی و غیبت) او را می خورد.
بحارالأنوار، ج۷۵، ص۳۱۰
شرح حدیث:
ای جان فدای آن که دلش با زبان یکی است.
«نفاق» از زشت ترین خصلتهاست؛ یعنی ظاهر و باطن انسان، حرف و عمل انسان، آشکارا و نهان انسان یکسان نباشد.
روش نفاق، اغلب برای فریب دیگران است. تملّق و چاپلوسی و شیرین زبانی برای رسیدن به مطامع دنیوی هم ریشه در نفاق دارد.
افراد دو رو، یعنی چهره واقعی شان با چهره ای که با مردم رو به رو می شوند، متفاوت است.
افراد دو زبان، یعنی در ظاهر ستایش و تعریف می کنند و پشت سر بدگویی می کنند.
قرآن کریم «غیبت» را چنین تشبیه کرده است که کسی گوشت بدن برادرِ مرده خود را بخورد(حجرات، ۱۲) تا از این راه فربه شود. غیبت کننده، با بدگویی از دیگری، می خواهد خودستایی کند و با تخریب شخصیت دیگران می خواهد برای خود وجهه و موقعیتی بسازد.
در تاریخ اسلام مسلمانان از دست افراد دورو و منافق، ضربه های بسیار خورده اند. قرآن از منافقانی یاد می کند که وقتی با اهل ایمان برخورد می کردند، می گفتند: ما از شماییم و ما هم مؤمنیم. ولی وقتی پیش رفقای همفکر خودشان می رفتند، می گفتند: ما با شماییم، ما مسلمانان را مسخره کرده بودیم.بقره،۱۴)
هم با خدا رو راست باشیم و با اخلاص.
هم با بندگان خدا یکدل باشیم و صادق.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی.
