امام على علیه السلام فرمود:
أَكْثِرِالنَّظَرَ اِلىمَنْ فُضِّلْتَ عَلَيهِ، فَاِنَّ ذلِكَ مِنْأَبْوابِالشُّكْرِ.
به كسانى كه نسبت به آنان برترى داده شدهاى، بسيار بنگر، چرا كه اين كار، از بابهاى شكر و سپاس (نسبت به نعمت) است.
غررالحكم ج۲ ص۲۰۲
شرح حدیث
تا نعمت را نشناسى، حالت شكر نمىيابى.
و تا داشتههاى خود را نسبت به نداشتههايت و ناداران مقايسه نكنى، پى به نعمت نمىبرى.
آنكه از بىكفشى بنالد، وقتى نگاهش به بىپ بيفتد، شاكر خواهد شد كه اگر كفش ندارد، دستكم پا دارد. اين، حكمتى است كه سعدى هم در گلستان به آن اشاره كرده است.
خود را با چه كسانى بايد مقايسه كرد؟ با پولداران مرفه و بر خورداران متمكن؟ يا با مستضعفان و محرومان بىبضاعت؟
در مقايسه اول، پيوسته از اينكه نسبت به ثروتمندان كم داريم، احساس ناراحتى و خداى ناكرده ناسپاسى خواهيم داشت. اما در حالت دوم، به سپاس خواهيم رسيد، به خاطر داشتههايمان.
پس، يكى از كليدهاى گشايش باب شكر، توجه به برترىها و برخوردارىهايى است كه نسبت به ديگران دارى. تنها به ثروت و امكانات مالى و مادى هم محدود نمىشود.
سالمان، بايد خود را با بيماران مقايسه كنند، عالمان خود را با بيسوادان، صاحبان محبوبيت و وجهه، با رسوايان و مطرودان، صاحبان هنر و خلاقيت، با بىهنران عاجز.
برخورداران از پدر و مادر خوب و استاد شايسته و همكار صالح و همدرس تلاشگر، وقتى خود را با آنان كه از والدين محرومند، يا استاد خوب و همكار و همدرس شايسته ندارند مقايسه كنند، متوجه نعمتى خواهند شد كه دارند.
اگر خوب بنگرى، خيلى نعمتها دارى كه بسيارى از آن بىبهرهاند.
پس، چرا ناسپاسى؟!
منبع: حکمت های علوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی علیه السلام)، جواد محدثی.
